________________
૧૧૦ આભામંડળ
ડૉકટર વેકસ્ટરે વનસ્પતિના વિષયમાં ઘણા પ્રયોગ કર્યા છે. તેમણે આ પ્રસ્થાપિત કર્યું કે વનસ્પતિમાં ખૂબ જ શક્તિશાળી સંવેદના હોય છે. માણસના ભાવોને એ એટલી સૂક્ષ્મતાથી પકડી શકે છે કે માણસ પણ તેને એટલી સૂક્ષ્મતાથી પકડી ન શકે. એ એક પ્રયોગ કરી રહ્યો હતો. એક દિવસ તેની આંગળી કપાઈ ગઈ. લોહી ટપકવા લાગ્યું. છોડ પર મૂકેલા ગેલ્વેનોમીટરની સોય તરત જ ઘૂમી અને છોડે પોતાની વેદના અંકિત કરી દીધી. તેના પ્રત્યે પોતાની સહાનુભૂતિ પ્રકટ કરી. આ જોઈને ડૉ. વેસ્ટર આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા. તેમણે વિચાર્યું કે સોયનું ફરવું એ કોઈ આકસ્મિક ઘટના નથી.
તેમણે ફરી પ્રયોગ કર્યો. વડના ઝાડ પર પૉલિગ્રાફ લગાવ્યો. માળી આવ્યો. વૃક્ષે કોઈ પ્રતિક્રિયા ન આપી. સોય ફરી નહીં. કોઈ જ કંપન ન થયું. એટલામાં એક કઠિયારો કુહાડી લઈને ત્યાં આવ્યો. આખું ઝાડ ધ્રૂજી ઊઠ્યું. તરત જ સોય ઘુમવા લાગી. ગ્રાફ પર ભયનું અંકન થયું. ડૉ. વેકસ્ટરે જોયું. તેમને ઘણું જ આશ્ચર્ય થયું. વૃક્ષ કેવી રીતે બનેને ઓળખ્યા કે આ પોતાને પોષણ આપનાર માળી છે અને બીજો પોતાને કાપનાર કઠિયારો છે? ત્રીજી વાર પણ એવું જ બન્યું.
કેનેડાની એક મહિલા ડૉ. વેકસ્ટરને મળવા આવી. એ શરીરશાસ્ત્રી હતી. છોડો ઉપર એ પ્રયોગ કરતી હતી. એ છોડવાઓને સૂકવીને નહિ પણ ભઠ્ઠીમાં શેકીને ભૂંજી નાખતી હતી. કેટલાય મહિનાઓથી એ પ્રયોગ ચાલતો હતો. જેવી એ ડૉ. વેકસ્ટરના રૂમમાં આવી કે ત્યાં છોડો ઉપર મૂકેલા ગેલ્વેનોમીટરની સોયો ધૂમવા લાગી. એ અંકનથી એ સાફ જણાતું હતું કે બધા જ છોડ એ મહિલાની હાજરીથી ફફડી રહ્યા હતા. વેકસ્ટરે એ જોયું અને એ મહિલાને પૂછયું : “શું તમે વૃક્ષ-છોડ અંગે કંઈ ખરાબ વિચારો છો?”
મહિલાએ કહ્યું: “હા, મારા પ્રયોગ જ એવા છે કે મારે છોડ-વૃક્ષને બાળવા પડે છે, કાપવા પડે છે. હમણાં પણ હું એ જ વિચારતી હતી કે છોડવાને બાળીને તેમનું વજન કરું.
અને એ મહિલા જ્યાં સુધી એ રૂમમાં રહી ત્યાં સુધી સોય ઘૂમતી રહી. અને છોડવાઓ બતાવતા રહ્યા કે તેઓ એ મહિલાથી ભયભીત છે. જેવી એ રૂમની બહાર ગઈ કે મીટરની સોય સ્થિર થઈ ગઈ. છોડવા શાંત બન્યા. ભય નીકળી ગયો. આમ વૃક્ષ-છોડવા માણસની ભાવનાઓને ખૂબ જ સૂક્ષ્મતાથી, પકડી લે છે.
- રશિયાના પ્રસિદ્ધ મનોવિજ્ઞાની બી. એન. પુશ્કિને એક પ્રયોગ કર્યો. તાનિયા નામની એક સુંદર યુવતીને સંમોહિત કરી તેને અનેક પ્રશ્નો પૂછયા, એ યુવતી જવાબ આપતી ગઈ. પ્રશ્નોની ઝડી વર્ષાવી દીધી. યુવતી પ્રશ્નોથી બેચેન બની ખોટા જવાબ આપવા લાગી. જેવો તે ખોટો જવાબ આપતી,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org