________________
૪ અપકાયનાં, ૪ તેઉકાયનાં, ૪ વાઉકાયનાં, ૪ સાધારણ વનસ્પતિકાયનાં એમ ૨૦ ભેદમાં પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયનાં પર્યાપ્તાઅપર્યાપ્તા ૨ ભેદ ઉમેરતાં સ્થાવર જીનાં કુલ ૨૨-ભેદો થાય છે. વિગલેન્દ્રિય—૨ ઈન્દ્રિયનાં, ૨ તેઈન્દ્રિયનાં, ૨ ચઉરિદ્રિયના) નાં પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત એમ કુલ વિગલેન્દ્રિયના ૬ ભેદે થાય છે.
પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ—(૧ જલચર, ૨ સ્થલચર–ચતુષ્પદ, ૩ ઉરપરિસર્પ-(પેટે ચાલનાર-સર્પ), ૪ ભુજ પરિસર્પ (ભુજાએ ચાલનાર-નેળિયા) પ ખેચર આ પાંચે ગર્ભજ અને સમુચ્છિ મ તથા પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત એમ ૪ પ્રકારે ગણતાં ૨૦ ભેદ થાય છે. - આ રીતે તિરચના-૨૨ એકેન્દ્રિયનાં, ૬ વિગલેન્દ્રિયનાં,+૨૦ પંચેન્દ્રિયન=૪૮ ભેદ થાય છે.
સાત નારકના ૧૪ ભેદ થાય છે. ૭ પૃથ્વીમાં ૭ જાતના નારકે છે, તેઓ પર્યાપ્ત જ છે, પણ કરણ અપર્યાતાની વિવક્ષાથી પર્યામા-અપમાનાં નારકનાં ૧૪ ભેદ થાય છે.
દેવે ૯ પ્રકારે છે, તેઓ પણ કરણ અપર્યાપ્તા ગણતા દેના પર્યામા-અપમાન ૧૯૮ ભેદે થાય છે. મનુષ્ય–૧૫ કર્મભૂમિનાં, ૩૦ અકર્મભૂમિનાં, પ૬ અંતરદ્વિપનાં કુલ ૧૦૧, ગર્ભ જ પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા મળી ૨૦૨, ૧૦૧ સમૂર્ણિમ અપર્યાપ્તાના મળી મનુષ્યના ૩૦૩ ભેદે થાય છે.
તિયચના-૪૮, નારકીના-૧૪, દેવતાના-૧૯૮, મનુષ્યના-૩૦૩, ચારે ગતિના કુલ ૫૬૩ ભેદ થાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
