________________
૩૨૫
તૃતીય પ્રકાશ
આ ગાથાને અથ ઉપર કહેવામાં આવ્યા છે.
૨ બીજી અશરણભાવના છે. જેમ આ લેકને વિષે માતા, પિતા, ભાઈ, બહેન, સ્ત્રી, પુત્ર, મિત્ર, સુભટાદિ પરિવાર દેખતા છતાં એક જૈનધર્મ સિવાય બીજું કાંઈપણ શરણરૂપ નથી, ઈત્યાદિ ચિંતવવું તે અશરણભાવના કહેવાય છે, તેને માટે આ પ્રમાણે કહેલું છે
પિત્તમામfણ-મન્ના, મહાન પ્રવામિનવમાનr |
નાં મ, નથિ વિના ધર્મ છે ? ” ૩ ત્રીજી સંસારભાવના છે. જેની અંદર આ પ્રમાણે ચિંતવન કરવાનું છે. “આ સંસારને વિષે ચોરાશી લાખ છવાયોનિમાં વારંવાર જન્મમરણ આશ્રીને ભ્રમણ કરતા એવા સંસારી જો કર્મના ઉદયથી કેઇવાર સુખી, કોઇવાર દુઃખી, કોઈવાર રાજા, કેઇવાર રંક, કઇવાર કુરૂપી અને કેાઈવાર સ્વરૂપવાનું એમ વિવિધ પ્રકારની અવસ્થાને અનુભવે છે. વલી પરસ્પર સંબંધીઓની ચિંતાને વિષે રહ્યા કરે છે, કર્મના વશને લઈને કુબેરદત્ત પ્રમુખની જેમ એક જ ભવમાં મહાન દુષ્કર્મના બંધના હેતુરૂપ એવા અનેક સંબંધો ઉત્પન્ન થાય છે, તે અનેક ભવોમાં અનેક સંબંધ થાય, તેમાં શું કહેવું ? તેથી વસ્તુતાએ એકાંત દુઃખરૂપ એવા આ દુઃખમય સંસારને વિષે મૂઢ પુરુષે રચ્યાપચ્યા રહે છે. પણ જેઓ તત્વજ્ઞાની છે, તેઓ તેમાં કદિપણ આસક્ત થતા નથી. આ પ્રમાણે ચિંતવન કરવું તે ત્રીજી સંસારભાવના કહેવાય છે. તેને માટે
“जाइमिग मुंचतो अवरं जाइं तहेव गिण्हंतो ।
भमइ चिरमविराम, भमरोव्व जिओ भवारामे ॥१॥" “એકેન્દ્રિય આદિ જાતિને મુકતો અને બીજી બેઈંદ્રિય પ્રમુખ જાતિને ગ્રહણ કરતો એવો જીવ ભમરાની જેમ આ ભવરૂપ આરામને વિષે વિરામ પામ્યા વગર ચિરકાલ ભમે છે.” ૧
તે વિષે કુબેરદત્તને વૃત્તાંત મથુરાનગરીમાં કુબેરસેના નામે એક ગણિકા રહેતી હતી. એક દિવસે તેણીને નવીન ગભ ઉત્પન્ન થઈ આવ્યું, આથી તે હૃદયમાં અત્યંત ખેદ પામવા લાગી. તેણુની માતાએ જ્યારે તેણુંને ખેદ પામતી જોઈ ત્યારે તેણીએ તેનું દુઃખ દૂર કરવા માટે વૈદ્યોને બેલાવ્યા. વૈદ્યોએ નાડી જોઈ તેણી ની રેગી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org