Atmprabodh

SR No.: 005207
Original Sutra Author: N/A
Author: Vijay Jinlabhsuri, Zaverchand Bhaichand Shah
Publisher: Atmanand Jain Sabha
Publication Year: 1988
Total Pages: 408
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 21 MB

Page 21

શ્રી આત્મપ્રબંધ સ્તવન વગેરે કરવારૂપ જેનું સ્વરૂપ છે એવું ભાવ મંગલ પ્રાયે કરીને કરવું જોઈએ. એવું વિચારી અહીં પણ ગ્રંથની આદિમાં સર્વ તીર્થકરને પ્રણામ કરવાપૂર્વક નજીકના ઉપકારી શ્રી વીરપરમેશ્વરને નમસ્કાર કરવારૂપ અને વાગુદેવતાના સ્મરણ કરવારૂપ ભાવમંગલને આશ્રય કરવામાં આવ્યા છે તેમજ વળી શ્રોતાઓની પ્રવૃત્તિ માટે આ ગ્રંથનું પ્રયોજન અભિધેય, અને સંબંધ એ ત્રણ પણ નિયમથી કહેવા જોઈએ.
આત્મજ્ઞાન મોક્ષને પ્રાપ્ત કરાવનાર હોવાથી સર્વનું ઉપકારક છે. તેથી અહીં પિતાના અને પરના ઉપકારને અથે એ પદ કહી સ્વોપકાર અને પરોપકાર રૂપે પ્રયોજન દર્શાવવામાં આવ્યું છે અને “આત્મબેધ” એ નામ આપી અતિશુદ્ધ આત્મજ્ઞાનનો ભાગ અભિધેયરૂપે નિરૂપણ કરવામાં આવેલ છે. અને તે આત્મબોધ' કહેવામાં આવે છે. એમ કહી વાચ્ય વાચક ભાવ વગેરે સંબંધ સૂચવ્યું છે. તેમાં આત્મબેધનું સ્વરૂપ તે વાચ્ય છે અને આ ગ્રંથ વાચક છે. ઇત્યાદિ અહીં ઘણું કહેવાનું છે, પણ તે સદબુદ્ધિવાળા પુરૂએ પિતાની મેળે બીજા ગ્રંથોથી જાણું લેવું. ગ્રંથનો વિસ્તાર થવાના ભયથી અહીં કહેવામાં આવ્યું નથી.
હવે પ્રથમ જે સામાન્યથી અભિપ્રાય દર્શાવેલ છે. તેને વિવેચન કરી બતાવે છે.
प्रकाश माद्यं वर दर्शनस्य ततश्च देशाद्विरतेर्द्वितीयं
तृतीय मस्मिन्सुमुनि व्रतानां वक्ष्ये चतुर्थ परमात्मतायाः ॥४॥
આ ગ્રંથમાં પ્રથમ પ્રકાશમાં સમ્યગ્ર દશનનું સ્વરૂપ બતાવેલ છે, બીજા પ્રકાશમાં દેશ વિરતિનું સ્વરૂપ, ત્રીજા પ્રકાશમાં ઉત્તમ મુનિવ્રતનું સ્વરૂપ અને ચોથા પ્રકાશમાં પરમાત્મભાવનું સ્વરૂપ દર્શાવેલ છે. આ ઉપરથી પરસ્પર સંબંધવાળા સમ્યક્ત્વાદિ સ્વરૂપને પ્રતિપાદન કરનારા એવા ચાર પ્રકાશથી પ્રતિબદ્ધ એ આ આત્મપ્રબોધ ગ્રંથ છે, એમ સૂચવેલું છે.
આ ગ્રંથના અધિકારીઓ કે છે? न संत्यभव्या नहि जातिभव्या न दूरभव्या बहु संसृतित्वात् ।
मुमुक्षवोऽभूरिभवभ्रमा हि आसन्नभव्यास्त्वधिकारिणोऽत्र ।। ५ ।। અભવ્ય, જાતિભવ્ય અને દૂરભવ્ય એ બહુ સંસારી હોવાથી આ ગ્રંથના અધિકારી નથી જેમણે બહુભવમાં ભ્રમણ કરવાનું નથી એવા મુમુક્ષ પુરૂષો અને આસન્ન ભવ્ય એ આ ગ્રંથના આધકારી છે.