________________
૧૧૪
હિંદુસ્તાનની ગરીબાઈ
પરિશિષ્ટ ઉપરના પ્રકરણમાં જણાવેલી હિંદુસ્તાનની કંગાલિયતની બીજી અનેક રીતે ખાતરી કરી શકાય તેમ છે:
બીજા દેશમાં સરકારને માથાદીઠ મહેસૂલની કેટલી આવક થાય છે તેના આંકડા :
(મોટે ભાગે ઈ. સ. ૧૮૮૬ના) દેશ
વિ. પ. દેશ ઑસ્ટ્રેલિયા ૧૩૯-૮ છટલિ ૩૯-૧૦ ઈગ્લેંડ
ઑ િહં You's રશિયા
ઈજિપ્ત ૩૦–૧૧ ડેન્માર્ક
૨૬-૧૧ અમેરિકા પ્રશિયા (જર્મની)
૪૧–૨
हिंदुस्तान
૪ -૧ વડોદરા ૧ર-૩ બેજિયમ
૪૫–૭ ભાવનગર કાન્સ
૭૩-૬ ગોંડળ ૧૮-૦ સ્પેન
૪૧–૧૦ વઢવાણ ૧૮–૧૦ હિંદુસ્તાનની અંગ્રેજ સરકાર હિંદુસ્તાનમાંથી આટલું ઓછું મહેસૂલ ઉઘરાવે છે, તે કાંઈ અંગ્રેજી રાજતંત્ર સતું છે તેથી નહિ, પરંતુ દેશની માથાદીઠ પેદાશ જ એટલી ઓછી છે કે, તેમાંથી વધુ મહેસૂલ કેમ કરીને ઉઘરાવવું તેની ફરિયાદ હંમેશાં બ્રિટિશ રાજકર્તાઓ કરતા જ રહે છે. સરકાર પોતે જ કબૂલ કરે છે કે, આનાથી વધારે મહેસૂલ ઉઘરાવવું એ તો “હિંદુસ્તાનને દળી નાખવા જેવું થાય.”
૬-૦
હોલેંડ
૧૨-૬
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
