Lokprakash Part 05

SR No.: 005158
Original Sutra Author: N/A
Author: Kunvarji Anandji Shah
Publisher: Namaskar Aradhak Trust, Mumbai
Total Pages: 418
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 328

અનુભાગબંધનું સ્વરૂપ.
૨૯૫ एवं च प्रवचनसारोद्धारसूत्रवृत्त्याद्यभिप्रायेण सूक्ष्माग्निकायिकजीवकायस्थितेरनुभागबंधस्थानानि भावपुद्गलपरावर्त्तनिरूपणायोपक्रांतानि पंचसंग्रहकर्मग्रंथसूत्रवृत्त्यादिषु तु सामान्यत एवानुभागबंधनस्थानान्युक्तानि, तथाहि-भावपुद्गलपरावर्त्तमाह
अणुभागट्ठाणेसुं अणंतरपरंपराविभत्तेहिं ।
भावंमि बायरो सो सुहुमो सव्वे सणुक्कमसो ॥ ७६A ॥ इति पंचसंग्रहे. अथात्रानुभागबंधस्थानस्वरूपनिरूपणायोपक्रम्यते ।
प्राग् यानि कर्मयोग्यानि द्रव्याण्युक्तानि तान्यथ । स्वाधिष्ठिताभ्रप्रदेशा-वगाढानीह चेतनः ॥ ७७ ॥ उपादाय कर्मतया द्राक् परिणमयत्ययं । किंचित्साधर्म्यतो वह्नि दृष्टांतोऽत्र निरूप्यते ॥ ७८ ॥ यथा दहनयोग्यानि द्रव्याणि ज्वलनोऽपि हि । स्वगोचरस्थितान्येव प्रापयेद्वह्निरूपतां ॥ ७९ ।। न तु स्वविषयातीता-न्यग्नितां नेतुमीश्वरः ।। जीवोऽपि स्वप्रदेशेभ्यो द्रव्यमेवं बहिः स्थितं ॥ ८० ॥
અનુભાગબંધસ્થાન તથા સંયમસ્થાન તેથી અસંખ્યાત ગુણા છે. ૭૬.
આ પ્રમાણે શ્રીપ્રવચનસારોદ્ધારસૂત્ર વૃજ્યાદિના અભિપ્રાય વડે સૂક્ષ્મ અગ્નિકાય જીવોની કાયસ્થિતિના અનુભાગબંધસ્થાનો ભાવપુગળપાર્વત કહેવાથી શરૂઆતમાં લીધા છે. પંચસંગ્રહ, કર્મગ્રંથસૂત્રવૃજ્યાદિમાં તો સામાન્યથી જ અનુભાગબંધના સ્થાન કહ્યા છે. તે આ પ્રમાણે-અનુભાગબંધના સ્થાન અનંતરને પરંપરપણે (આગળ પાછળ) એમ બધા વેદાય તે બાદરભાવપુડ્ઝળપરાવર્તન અને અનુક્રમે તે સર્વ સ્થાનો વેદાય તે સૂક્ષ્મભાવપુડ્ઝળપરાવર્તન જાણવું ઈતિ પંચસંગ્રહે. ૭૬ A
હવે અહીં અનુભાગબંધના સ્થાનનું સ્વરૂપ કહેવાનો આરંભ કરીએ છીએ.
પૂર્વે જે કર્મયોગ્ય દ્રવ્યો કહ્યા છે, તેમાંથી સ્વઅધિષ્ઠિત આકાશપ્રદેશાવગાઢ જે હોય, તેને જ ચેતન ગ્રહણ કરીને તે સમયે જ કમપણે પરિણમાવે છે. કાંઈક સાધમ્યપણું હોવાથી અગ્નિનું દ્રષ્ટાંત અહીં કહેવામાં આવે છે. ૭૭-૭૮.
અગ્નિ પણ દહન યોગ્ય દ્રવ્યો પોતાના ક્ષેત્રમાં રહેલાને જ અગ્નિપણે પમાડે છે. ૭૯.
જે સ્વવિષયાતીત હોય તેને અગ્નિપણું પમાડી શકતો નથી. (અથતિ તેને બાળી શક્તો નથી) તેમ જીવ પણ સ્વદેશથી બહાર રહેલા કર્મયોગ્ય પુદ્ગલોને પણ કર્મપણું પમાડી શકવાને સમર્થ