________________
૨૪
ક્ષેત્રલોક - સર્ગ ૨૧ मनाक सत्रेहवाताः ‘पच्छा वाय'त्ति पथ्या वनस्पत्यादिहिता वायवः 'मंदा वाय'त्ति मन्दाः-शनैः शनैः संचारिणः अमहावाता इत्यर्थः 'महावाय'त्ति उद्दण्डा वाताः, अनल्पा इत्यर्थः ।
वेलन्धराणामेतेषां, भवन्त्यावासपर्वताः ।
अस्मिन्नेवाम्बुधौ पूर्वादिषु दिक्षु चतसृषु ॥ १२४ ॥ तथाहि-जम्बूद्वीपवेदिकान्तात्पूर्वस्यां दिशी वारिधौ ।
गोस्तूपः पर्वतो भाति, वेलन्धरसुराश्रयः ॥ १२५ ॥ नानाजलाशयोद्भूतैः, शतपत्रादिभिर्यतः । गोस्तूपाकृतिभी रम्यो, गोस्तूपोऽयं गिरिस्ततः ॥ १२६ ॥ जलं यद्भासयत्यष्टयोजनी परितोऽशुभिः ।
ततो नाम्नोदकभासोऽपाच्यां वेलन्धराचलः ॥ १२७ ॥ હે ગૌતમ! તે વાયુ અન્ય વિપરીત હોવાના કારણે સમુદ્રની વેલા આગળ જતી નથી. અન્યોન્ય વ્યત્યાન = જ્યારે કેટલાક પુરોવાતાદિ વિશેષણવાળા વાયુઓ કંઈક
પણ વાય છે ત્યારે બીજા તેવા પ્રકારના વાયુ વાતા નથી. વેન્દ્ર નારૂમર્ = તથા પ્રકારના વાયુ દ્રવ્યના સામર્થ્યથી અને વેલાને તેવા
પ્રકારનો સ્વભાવ હોવાથી આ પ્રમાણે કહ્યું છે. અહીં ફંપન્ન
શબ્દનો અર્થ જુદા જુદા ભાવમાં કહ્યો છે સિપુરવાર :સત્રવાતા :- ભીનાશવાળા પવને પૂછાવાય - વનસપતિ આદિને હિતકારી વાયુ મનાવાય - ધીમે ધીમે ચાલતે વાયુ પણ મહાવાયુ નહી. મઢાવાય - પ્રચંડ વાયુ અર્થાત્ ઘણેજ વાયુ.
આ વેધર દેવતાઓના આવાસ પવતો આજ સમુદ્રમાં પૂર્વાદિચાર દિશાઓમાં રહેલા છે. તે આ પ્રમાણે –
જંબુદ્વીપની વેદિકાના છેડાથી સમુદ્રમાં પૂર્વ દિશા તરફ વેલંધરદેવના આશ્રયરૂપ ગોસ્તુપ નામનો પર્વત શેભે છે. ૧૨૪–૧૨૫.
વિવિધ પ્રકારના જળાશયોમાં ઉત્પન્ન થયેલા ગોસ્તુપ આકારવાળા શતપત્ર કમબેથી આ પર્વત રમ્ય હોવાના કારણે તેને ગેસ્તુપ–ગિરિ કહેવાય છે. ૧૨૬.
- દક્ષિણ દિશામાં રહેલ પર્વત ચારેબાજુ પિતાના કિરણથી આઠ જન સુધી પાણીને પ્રકાશિત કરે છે, તેથી તેને ઉઠકમાલ વેલંધર પર્વત કહેવાય છે. ૧૨૭.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
