________________
[ ક્ષેત્રલેક-સર્ગ–૨૧ विवक्षित्वा मानमुक्त', जलाच्छ्यस्य निश्चितम् ।
मेरोरेकादशभागपरिहाणिरिवागमे ।। २७ ॥ तथाहुः- श्रीमलयगिरिपादा:-"इह पोडशसहस्रप्रमाणायाः शिखायाः शिरसि उभयोश्च वेदिकान्तयोमले दवरिकायां दत्तायां यदपान्तरोले किमपि जलरहितमाकाशं तदपि कर्णगत्या तदाभाव्यमिति सजलं विवक्षित्वा. विवक्षितमुच्यमानमुच्चत्वपरिमाणमवसेयं, यथामन्दरपर्वतस्यैकादश भागपरिहाणि"रिति ।
वस्तुतः पुनरुभयो:पयोर्वेदिकान्ततः । प्रदेशवृद्धयोभयतो, बर्द्धतेऽम्बु क्रमात्तथा ॥ २८ ।। यथाऽस्मिन् पञ्चनवतिसहस्त्रान्ते भवेज्जलम् । योजनानां सप्त शतान्युच्छ्रितं समभूतलात् ।।२९।। योजनानां सहस्रं चोद्वेधोत्र समभूतलात् ।
एवं सप्तदश शतान्युरेधोऽत्र पयोनिधेः ॥ ३० ॥ આ પ્રમાણે કર્ણ ગતિ દ્વારા વિવક્ષા કરીને જળની ઊંચાઈનું નિશ્ચિત મન કહ્યું છે. આગમમાં જેમ મેરૂપર્વતની એકાદશભાગ પરિહાણી કહી છે તેમ આ સમજવું. ર૭.
પરમ પૂજ્ય મલયગિરિજી મહારાજા પણ કહે છે કે —
અહી સેળ હજાર પ્રમાણુ શિખા ઉપર અને બને વેદિકાના અંતભાગે દોરી મુવી અને ત્યાર બાદ વચ્ચે જે આકાશક્ષેત્ર જલ રહિત રહે, તે પણ કર્ણાગતિ વડે તેનું જ એટલે કે સમુદ્ર સંબંધી ઉચાઈનું માપ સમજી લઈને, તેની જળ સહિત વિવક્ષા કરીને, જેમ મેરૂ પર્વતની ગણતરીમાં ૧૧ ભાગની પરિહાણી કહી છે, તેમ કહેવાતી ઉચાઈના પરિમાણને સમજવું.
હકીક્તમાં તે બન્ને દ્વીપની વેદિકાના છેડાથી બંને બાજુએ પ્રદેશની વૃદ્ધિથી ક્રમશ: પાણી વધી રહ્યું છે. ૨૮.
બને દ્વીપની વેદિકાના અંત ભાગની પાસેથી કમશ: પાણીની ઉંડાઈ અને ઉંચાઈ વધતી જાય છે. તે એવી રીતે વધે છે, કે પંચાણું હજાર યોજન આગળ જતાં પાણીની ઉંચાઈ સાતસો યેજન થાય છે. અને પાણીની ઉંડાઈ એક હજાર યોજન થાય છે. આ રીતે અહી મધ્ય ભાગે સમુદ્રના તળીયાથી પાણીની કુલ ઉંચાઈ સત્તર જન થાય છે. ૨૯-૩૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
