________________
क्षेत्रलोक ] __ मेरुपर्वतना त्रण — कांड ' उर्फे विभाग । (३२९ )
कन्दादारभ्य शिखरं यावत्तदुभयस्पृशि । दत्तायां दवरिकायां स्थिरहस्तेन धीमता ॥ ६० ॥ अपान्तराले यत् क्वापि कियदाकाशमास्थितम् । तत् समग्रं कर्णगत्या मेरोराभाव्यमित्यतः ॥ ६१ ॥ तत् प्रकल्प्य मेरुतया प्राहुः गणितकोविदाः ।
सर्वत्रैकादशभागपरिहाणिं यथोदिताम् ॥ ६२ ॥ विशेषकम् ॥ अयं च अर्थः श्रीजिनभद्रगणिक्षमाश्रमणपूज्यैरपि विशेषणवत्यां लवणोदधिधनगणितनिरूपणावसरे दृष्टान्तद्वारेण ज्ञापित एव ।
अतोऽयं मेखलायुग्माविवक्षया क्रमात्तनुः। मूले च विस्तृतः सुष्टूदस्तगोपूच्छसंस्थितः ॥ ६३ ॥ ___ अथात्र त्रीणि काण्डानि वर्तन्ते कनकाचले। काण्डं विभागो नियतविशिष्टपरिणामवान् ॥ ६४ ॥ चतुर्विधं काण्डमाद्यं मृत्तिकाबहुलं क्वचित् । पाषाणबहुलं वज्रबहुलं शर्करामयम् ॥ ६५ ।। મૂળથી આરંભીને શિખર પર્યન્ત, તે બન્નેને સ્પર્શ કરે એવી રીતે એક દોરી સ્થિર હાથે પકડી રાખતાં વચમાં ક્યાંય જે કંઇ પિલાણ રહે એ સર્વ કર્ણગતિ-યુક્તિ વડે મેરૂનું છે सेम भावयु. ६०-६१.
અને તેથીજ ગણિતશાસ્ત્રીએ પણ એને મેરૂરૂપે કલ્પીને સર્વત્ર યક્ત અગ્યારમાં भाजन घटा। ४ छे. १२..
શ્રીજિનભદ્રગણિએ પણ “વિશેષણવતી'માં લવણસમુદ્રનું ઘનગણિત નિરૂપણ કરતાં દષ્ટાન્તદ્વારા આ જ ભાવાર્થ કહ્યો છે.
અને એમ હોવાથી જ-બેઉ મેખલાને ગણત્રીમાં ન લઈએ તો ત્યાં આગળ સાંકડા, અને ત્યાંથી ઉતરતાં ઉતરતાં પહાળા થતા થતા-મૂળ આગળ બહ પહેાળા-એવા આ મેરૂ પર્વતને ઉંચા કરેલા ગેપુછના આકારે રહેલો કહ્યો છે. ૬૩.
હવે આ મેરૂપર્વતના ત્રણ “કાંડ” એટલે વિશિષ્ટ વિભાગ કહ્યા છે. ૬૪.
તેમાં પ્રથમ કાંડ ચાર પ્રકારનો છે-કવચિત માટીમય, કવચિત્ પાષાણમય, કવચિત ११भय, मन वशित् वेणुभय.६५.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
