________________
क्षेत्रलोक ] वृषभकूट पर्वतनी हकीकत ।
(२०९) इदं च मतद्वयमपि जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे ॥
मतान्तरे ननु कथं श्रुते सर्वज्ञमूलके ।
तुल्यकैवल्यभाजां यदेकमेवाहतां मतम् ॥ १६९ ॥ अत्रोच्यते । दुर्भिचे स्कन्दिलाचार्यदेवर्द्धिगणिवारके ।
गणनाभावतः साधुसाध्वीनां विस्मृतं श्रुतम् ॥ १७० ॥ ततः सुभिक्षे संजाते संघस्य मेलकोऽभवत् ।। वलभ्यां मथुरायां च सूत्रार्थघटनाकृते ॥ १७१ ॥ वलभ्यां संगते संघे देवर्द्धिगणिरग्रणीः । मथुरायां संगते च स्कन्दिलार्योऽग्रणीरभूत् ॥ १७२ ॥ ततश्च वाचनाभेदस्तत्र जातः क्वचित् क्वचित् । विस्मृतस्मरणे भेदो जातु स्यादुभयोरपि ॥ १७३ ॥ तत्तैस्ततोऽर्वाचीनैश्च गीतार्थैः पापभीरुभिः ।
मतद्वयं तुल्यतया कक्षीकृतमनिर्णयान् ॥ १७४॥ આ બેઉ મત જબૂદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્રના છે.
અહિં એવી શંકા ઉપસ્થિત થાય છે કે શ્રત તે સર્વજ્ઞભાષિત છે–ત્યારે એમાં મતાન્તર કેમ હોય? સર્વ અહંતપ્રભુનું કેવળજ્ઞાન એક સરખું હોય એટલે એમને મત પણ એક જ हावास. १६८.
એ શંકાનું સમાધાન આ પ્રમાણે –
સ્કંદિલ આચાર્ય અને દેવગિણિ ક્ષમાશ્રમણના સમયમાં દુકાળને લઈને સાધુસાધ્વીઓએ અભ્યાસ પડતો મેલેલો તેથી શ્રુતજ્ઞાન વિસ્મૃત થઈ ગયું. ૧૭૦.
ત્યારપછી જ્યારે સુકાળ થયો ત્યારે સૂત્રો અને એના અર્થની ઘટનાને સારૂ વલભીપુરમાં અને મથુરાનગરીમાં સંઘ એકઠો થયા હતા. ૧૭૧.
વલ્લભીપુરમાં એકત્ર થયેલ સંઘમાં દેવર્ધિગણિ ક્ષમાશ્રમણ અગ્રેસર હતા અને મથુરામાં એકત્ર થયેલ સંઘમાં સ્કંદિલ આચાર્ય અગ્રેસર હતા. ૧૭૨.
તેથી ત્યાં કઈ કઈ જગ્યાએ પાઠાફેર થઈ ગયું હશે. કેમકે વિસ્મૃત થયેલું પુનઃ સંભારતાં બેઉમાં તફાવત પડવાનો સંભવ છે. ૧૭૩.
તેથી એમણે અને ત્યારપછી પાપભીરૂ અર્વાચીન ગીતાર્થ પુરૂએ, કંઈ પણ નિર્ણય ન थयेडा , भतस्वीजयो छ. १७४,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
