________________
( १७२ ) लोकप्रकाश ।
[सर्ग ३ __ यथाप्रवृत्तकरणं नन्वनाभोगरूपकं ।
भवत्यनाभोगतश्च कथं कर्मक्षयोऽङ्गिनाम् ॥ ६०८ ॥ अत्रोच्यते । यथा मिथो घर्षणेन ग्रावाणोऽदिनदीगताः ।
स्युश्चित्राकृतयो ज्ञानशून्या अपि स्वभावतः ॥ ६०९ ॥ तथा यथाप्रवृत्तात्स्युरप्यनाभोगलक्षणात् । लघुस्थितिककर्माणो जन्तवोऽत्रान्तरेऽथ च ॥ ६१०॥ युग्मम् ॥ __ रागद्वेषपरिणामरूपोऽस्ति ग्रन्थिरुत्कटः। दुर्भेदो दृढकाष्टादिग्रन्थिवद्गाढचिक्कणः ॥ ६११ ॥ मिथ्यात्वं नोकषायाश्च कषायाश्चेति कीर्तितः। जिनैश्चतुर्दशविधोऽभ्यन्तरग्रन्थिरागमे ॥ प्रागुक्तरूपस्थितिककर्माणः केऽपि देहिनः । यथाप्रवृत्तकरणाद्ग्रन्थेरभ्यर्णमिति ॥ ६१२ ।। एतावच्च प्राप्तपूर्वा अभव्या अप्यनन्तशः ।
न त्वीशन्ते ग्रन्थिमेनमेते भेत्तुं कदापि हि ॥ ६१३ ॥ અહિં કોઈ વ્યક્તિ એવી શંકા લાવે કે
જ્યારે “યથાપ્રવૃત્ત ” કરણ તો અનાગ રૂપ છે ત્યારે એનાથી પ્રાણીઓનાં કમેન वी शते क्षय थाय ? ६०८.
તે એના સમાધાનમાં એમ કહેવાનું કે –
સ્વભાવથી જ્ઞાનશૂન્ય એવા પણ ગિરિનદીના પાષાણે એક બીજાના ઘર્ષણથી નાના પ્રકા૨ની આકૃતિઓ ધારણ કરે છે તેમ અનાભોગ લક્ષણવાળા યથાપ્રવૃત્તકરણથી પ્રાણીનાં કર્મ सधु- वां थाय छे; पाता ५ छ. १०६-६१०.
પણ હવે (ત્યારપછી) વચ્ચે રાગદ્વેષના પરિણામરૂપ એક કઠિન ગ્રન્થિ (એટલે ગાંઠ) આવે છે એ દુર્ભેદ્ય છે તથા દઢ કાષ્ટ આદિની ગાંઠના જેવી અત્યન્ત ચીકણું છે. ૬૧૧.
[भिथ्यात्व, (14) नोपायो तथा (या२ ) षाय-सेवी शतनी या प्रा२नी અભ્યન્તર ગ્રંથિ જિનપ્રભુએ આગમમાં વર્ણવી છે. ]
એ ગ્રંથિની સમીપમાં, પૂર્વોક્ત સ્થિતિના કર્મવાળા કેટલાક પ્રાણીઓ “યથાપ્રવૃત્ત” મન:પરિણામવડે આવે છે તથા અભવ્ય પ્રાણીઓ પણ ત્યાં અનન્તવાર આવે છે. પણ કોઈ એ ગ્રથિને ભેદી શકતા નથી. ૬૧૨-૬૧૩.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
