________________
लोकैच
(१६६) लोकप्रकाश ।
[सर्ग ३ तथोक्तं प्रज्ञापनावृत्तौ-भावमनो विनापि च द्रव्यमनो भवति। यथा भवस्थकेवलिन: । इति ॥
___ स्तोका मनस्विनोऽसंख्यगुणाः श्रोत्रान्वितास्ततः । चक्षुर्घाणरसज्ञाढ्याः स्युः क्रमेणाधिकाधिकाः ॥ ५७८ ॥ अनिन्द्रियाश्च निर्दिष्टा एभ्योऽनन्तगुणाधिकाः । स्पर्शनेन्द्रियवन्तस्तु तेभ्योऽनन्तगुणाधिकाः ॥ ५७९ ॥
चतुःश्रोत्रघ्राणरसनत्वक्मनोवाक्पाणिपादपायूपस्थलषणानि एकादश इन्द्रियाणि सुश्रुतादौ उक्तानि ।। नाममालायामपि
बुद्धीन्द्रियं स्पर्शनादि पाण्यादि तु क्रियेन्द्रियम् । इति अभिहितम्। इति इन्द्रियाणि ॥ २२ ॥
__संज्ञा येषां सन्ति ते स्युः संज्ञिनोऽन्ये त्वसंज्ञिनः।
संज्ञिनस्ते च पंचाक्षा मन:पर्याप्तिशालिनः ॥ ५८०॥ પન્નવણુસૂત્રની વૃત્તિમાં પણ કહ્યું છે કે ભવસ્થ કેવળીની પેઠે ભાવમન વિના પણ દ્રવ્ય
હવે તે તે ઈન્દ્રિયોવાળાની સંખ્યા કેટકેટલી છે તે કહે છે:–મનઈન્દ્રિયવાળા સર્વથી અ૫ છે. તેથી અસંખ્યગણા કર્ણ ઇન્દ્રિયવાળા છે. એથી ચક્ષઇન્દ્રિયવાળા, ધ્રાઈન્દ્રિયવાળા, અને રસેન્દ્રિયવાળા અનુક્રમે અધિક અધિક છે. એથી પણ અનન્તગણી અનિંદ્રિય-ઈન્દ્રિયરહિત मेवा-सिद्धना वा छ, भने मेथी अनन्त स्पशेन्द्रिा ( 1) छ. ५७८-५७८.
વળી લોકોએ તે
य, ४, नासिt, Crol, स्पया, मन, वाणी, रत, पा४, शुहा अने लिंग-से પ્રમાણે અગ્યાર ઈન્દ્રિયો “સુકૃત” વગેરેમાં ગણાવી છે.
'नाममाणा' भ प धुंछ, સ્પર્શ ઈન્દ્રિય વગેરે બુદ્ધિઈન્દ્રિયો છે; અને હસ્ત, પાદ વગેરે ક્રિયાઈન્દ્રિય છે. આ પ્રમાણે બાવીશમું દ્વાર જે “ઈન્દ્રિય –તેનું સંપૂર્ણ સ્વરૂપ કહ્યું. હવે “સંજ્ઞિત” નામના ત્રેવીસમા દ્વાર વિષે.
જેમને સંજ્ઞા છે તે સંક્ષિત–સંજ્ઞી (સંજ્ઞાવાળા) કહેવાય. શેષ સવે અસંસી કહેવાય. મનપર્યાપ્તિ અને પાંચ ઈન્દ્રિએ છ વાનાંને સદભાવ-એનું નામ સંજ્ઞા. માટે એ છ वानोभनाभा खाय याज्ञी ' वाय. ५८०.
મન થાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
