Page Text
________________
અનુષ્ઠાનપર પરાના ફ્લભૂત ને તતક્રિયાપ્રયોજક સિદ્ધોને નમસ્કાર : સિદ્ધ-યુદ્ધપદ વ્યાખ્યા ૫૮૩
સિદ્ધયુદ્ધ ઈ. ની વ્યાખ્યા હવે કહે છે—(૧) સિદ્ધોને–‘સિત જેનું ‘માત થયું છે.’ ‘સિત` ધમાત' ચેલાં કૃતિ સન્ના: ’—ઇ. જેનું કકલક ધમાઈ ગયું છે, ફૂંકાઇ ગયુ છે, તે સિદ્ધ; અર્થાત્ જેનું અનેક ભવનું કઇધન—કરૂપી બળતણુ નિગ્ધ-સર્વથા ખળી ગયુ છે તે સિદ્ધો; તેઓને નમસ્કાર હા ! એમ ચેાગ–સંબંધ છે. અને સિદ્ધ શબ્દ ક આદિ અનેક વિષયમાં પ્રયેાજાય છે, જેમકે-કર્મસિદ્ધ, શિલ્પસિદ્ધ, વિદ્યાસિષ્ઠ, મંત્રસિદ્ધ, ચેાગસિદ્ધ, આગમસિદ્ધ, યાત્રાસિદ્ધ, અભિપ્રાયસિદ્ધ, તપસિદ્ધ, અને કર્મ ક્ષયસિદ્ધ, —એમ સિદ્ધના અનેક પ્રકાર છે, એટલા માટે કસિદ્ધ આદિ પ્રકારાના વ્યવચ્છેદ અર્થે કહ્યું —
(૨) મુદ્દોને— અજ્ઞાનનિદ્રાથી પ્રસુપ્ત ’ ઇ. અજ્ઞાનરૂપ નિદ્રાથી પ્રસૃપ્ત-ઊંધી ગયેલ જગતમાં અપરોપદેશથી—ખીજાના ઉપદેશ વિના જેણે જીવાદિ તત્ત્વ અવયુદ્ધ કર્યું છે, તે તે તત્ત્વની યથાવત્ મર્યાદા પ્રમાણે જેમ છે તેમ જાણ્યું છે, તે યુદ્ધો; અર્થાત્ સર્વાંગસદગી સ્વભાવ એધરૂપ જે છે તે યુદ્ધો; એએને
આ સિદ્દો નથી સંસારમાં કે નથી નિર્વાણુમાં સ્થિત એમ કાઇ કહે છે, તેના નિરાકરણાથે પારગત ' વિશેષણનું પ્રયાજન દર્શાવી, તેને ભાવાર્થ સ્પષ્ટ કરે છે—
एते च संसारनिर्वाणोभयपरित्यागेन स्थितवन्तः कैश्विदिष्यन्ते-
“ન સંસારે ન નિર્વાને, સ્થિતો મુત્રનમૂતયે |
अचिन्त्यः सर्वलोकानां, चिन्तारत्नाधिको महान् ॥ " --રૂતિ વચનાત્ | પતન્નિરાસાયાહ-
पारगतेभ्यः
पर -- पर्यन्तं संसारस्य प्रयोजनवातस्य वा गताः पारगताः, तथा भव्यत्वाक्षिप्तसकलप्रयोजन समाप्त्या निरवशेषकर्त्तव्यशक्तिविप्रमुक्ता इति यदुक्तं भवति, एतेभ्यः | ३२४
ૐઅર્થ : અને એ સંસાર અને નિર્વાણ ઉભયના પરિત્યાગથી સ્થિતિ કરી રહેલા, કાઇથી માનવામાં આવે છે-
“ સ લેાકાને અચિન્હ, ચિન્તારનથી અધિક એવા મહાન્ ભુવનભૂતિ અર્થે નથી સંસારમાં સ્થિત, નથી નિર્વાણમાં સ્થિત ” એ વચનથી; એના નિરાસાથે કહ્યુ
પારગતાને
પારને—સંસારના વા પ્રયોજનસમૂહના પન્તને ગત—પામેલા તે પાગતા; તથાભવ્યુ હથી આક્ષિપ્ત સકલ પ્રત્યેાજનની સમાપ્તિથી નિર્વશેષ કત્તવ્યશક્તિથી વિપ્રમુક્ત એમ કહેવાનુ થયું; એઓને.
૩૨૪
વિવેચન
ઇંદ્ર કહે જગતારણેા, પારગ અમ પરમેશ” શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત સ્નાત્રપૂજા અને એએ સસાર અને નિર્વાણુ—મેાક્ષ એ બન્ને છોડીને સ્થિતિ કરી રહ્યા છે, અર્થાત્ તે નથી સંસારમાં ને નથી નિબઁણમાં એમ સ્થિત છે, એમ કાઈથી માનવામાં આવે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005151 |
| Book Title | Lalit Vistara |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Bhagvandas Mehta |
| Publisher | Kanchanben Bhagwandas Mehta Mumbai |
| Publication Year | |
| Total Pages | 764 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 21 MB |