________________
લલિત વિસ્તર : પુષ્કરવઠ્ઠીપાર્થસૂત્ર, શતરતવ એ સિદ્ધ વસ્તુ છે. તે આ પ્રકારે બજેદ હે વ્યભિચાર:–“અહીં ફલમાં વ્યભિચાર નથી.” અહીં મોક્ષરૂપે ફળ મળવાની બાબતમાં વ્યભિચાર–આડુંઅવળું ચસવાપણું નથી, વિસંવાદ નથી; અર્થાત્ કૃતધર્મવૃદ્ધિ નિષ્ફળ જતી નથી, વા તેનાથી મોક્ષ શિવાય બીજું ફળ મળતું નથી. “ફલ વિસંવાદ જેહમાં નહિ” એ આનંદઘનજીની અમર ઉક્તિ અત્ર ચરિતાર્થ બને છે. “અને અસંગથી આનું ફળ સદાય છે – “અફેર ચિતારું કંઇ?' રાગ-દ્વેષ-મહરૂપ સંગના અભાવથી આ કૃતધર્મવૃદ્ધિનું ફળ સદાય છે, અનુભવાય છે.
અર્થાત્ જેમ જેમ આ ગ્રુધર્મની વૃદ્ધિ થાય છે, તેમ તેમ રાગઅસંગ ફલ સંવેદન દ્વેષ-મહાદિ સંગ દૂર થતા જાય છે, એટલે આમ રાગાદિ સંગથી
મુક્તપણારૂપ અસંગથી આ શ્રતધર્મવૃદ્ધિનું મેક્ષની વાનકી જેવું જીવન્મુક્તપણુરૂપ ફળ સર્વ મુમુક્ષુઓને સાક્ષાત્ આત્માનુભવગોચર થાય જ છે.
એમ મૃતધર્મવૃદ્ધિની ભાવનારૂપ સદભાવના આપણુ થકી મૃતધર્મવૃદ્ધિ હોય છે, તે શાલિબીજઆરેપણથી શાલિવૃદ્ધિના દષ્ટાંતથી સમર્થિત કરે છે –
१४एवं च सद्भावारोपणात्तवृद्धिः ।
शुभमेतदध्यवसानमत्यर्थ, शालिबीजारोपणवच्छा लिहेतुः । दृष्टा ह्येवं पौनःपुन्येन तवृद्धिः, एवमिहाप्यत इष्टवृद्धिरिति ।३१३
અર્થ:–અને એમ સંભાવના આરોપણ થકી તેની વૃદ્ધિ (હોય છે). આ અધ્ય. વસાન અત્યંત શુભ છે. શાલિબીજ આપણની જેમ શાલિહેતુ છે; કારણકે એમ પૌનપુન્યથી તેની વૃદ્ધિ દુષ્ટ છે, એમ અહીં પણ આ થકી (પુન: પુન: શ્રુતવૃદ્ધિ પ્રાર્થના થકી)
ઈવૃદ્ધિ છે. ૧૩
rf –આમ મૃતધર્મવૃદ્ધિની સિદ્ધિ કહી દેખાડી આની જ (મૃતધર્મવૃદ્ધિની) હેતુસિદ્ધિ કહે છે,–વં–એમ, ઉક્ત પ્રકારથી, ર–પુનઃ અર્થમાં અને ભિન્નક્રમરૂપ છે, સાથrigoriz– સભાવઆરોપણ થકી, મૃતકૃદ્ધિપ્રાર્થનારૂપ શુદ્ધ પરિણામના અંગીકરણ થકી, તવૃદ્વિશ્ય-શ્રતધર્મવૃદ્ધિ પુનઃ, હોય છે એમ સમજાય છે. એને ભાવનાથે જ કહ્યું
શુમં–શુભ, પ્રશસ્ત, પતત–આ, પુનઃ મૃતધર્મવૃદ્ધિ-આશંસાલક્ષણ, દશવરા–અધ્યવસાન, પરિણામ. અત્યર્થ-અત્યંત. કેવું? તે માટે કહ્યું–રાત્રિથનારીવાવત–શાલિબીજના આપણુવત, શાલિબીજના પુનઃ પુનઃ નિક્ષેપણની જેમ, રૂઢિહેતુ:- શાલિહેતુ, શાલિફલ નિમિત્ત. એ જ ભાવે છે – દુષ્ટ-દષ્ટ છે, ઉપલબ્ધ છે, કારણ કે, ઘઉં—એમ, મૃતધર્મવૃદ્ધિપ્રાર્થનાન્યાયથી, તન:પુજેર–શાલિબીજ આરેપણના પનઃપુન્યથી, વૃદ્ધિ. તવૃત્તિ:–તેની વૃદ્ધિ, શાલિવૃદ્ધિ. gā–એમ, શાલિવૃદ્ધિપ્રકારથી, દ્વાદિ-અહીં પણ, મૃતસ્તવમાં, તા-આ થકી, આશંસાના પનઃપુન્ય થકી, req –ષ્ટવૃદ્ધિ, મૃતદ્ધિ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org