Page Text
________________
૧૭
મેક્ષ સાથે ચાજે તે ચેાગ’: ‘પરિશુદ્ધ ધર્માં ક્યાપાર-ચારિત્ર તે યોગ’
અને તેવી માક્ષસાધક અધ્યાત્મ પ્રક્રિયા તેનું નામ જ ચાગ, આત્માની શુદ્ધ સ્વભાવમય ‘સ્વસ્થ' રાગ્ય અવસ્થારૂપ માક્ષનું ચેાજન (જોડાણ) કરાવે તે જ ‘ચાગ’, —‘મોક્ષે યોગનાટ્યો. પરિશુદ્ધ એવા સર્વાં જ ધમ વ્યાપાર તે ચેગ’ એમ ચેગવિંશિકામાં મહર્ષિ શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ કરેલી વ્યાખ્યા પણ ઉક્ત મુખ્ય વ્યાખ્યાની અંગભૂત હાઈ એને જ ચરિતાર્થી કરે છે, કારણકે આ જ લલિતવિસ્તરા ગ્રંથમાં કહ્યું છે તેમ 6 इह धर्मः चारित्रधर्मः परिगृह्यते, स च श्रावक साधुधर्मभेदेन द्विधा ' ઈ.~~~અહીં ધર્મ તે ચારિત્રધર્મ પરિગ્રહાય છે, અને તે શ્રાવકધર્મ અને સાધના ભેદથી એ પ્રકારના છે, અને તે પ્રત્યેક સ્વસ્વભૂમિકાચિત ક્રિયાથી સાધ્ય એવા આત્મપિરણામ જ ' છે, એમ અત્ર સ્પષ્ટ કહ્યું છે. મહર્ષિ કુંદકુંદાચાર્યજી પણ આના પ્રતિધ્વનિ કરતાં ‘ધારિત્ત વહુ ધમ્મો' ઈ. પ્રવચનસારની સુપ્રસિદ્ધ ૭મી ગાથામાં X પ્રકાશે છે કે ચારિત્ર એ જ નિશ્ચય કરીને ધમ છે, ધમ જે છે તે સામ્ય છે, અને જે સામ્ય છે તે મેહ-ક્ષેાભ વિનાના આત્માના પિરણામ છે.' અર્થાત્ આની પરમ અદ્ભુત વ્યાખ્યા કરતાં પરમ સમર્થ ટીકાકાર મહર્ષિ અમૃતચદ્રાચાર્યજીએ કહ્યું છે. તેમ સ્વરૂપમાં ચરણ તે ચારિત્ર છે, તે જ વસ્તુસ્વભાવપણાથી ધમ છે, તે જ યથાવસ્થિત આત્મગુણપણાથી સામ્ય છે, અને તે જ દર્શનમેાહિનીય અને ચારિત્રમેાહિનીયના ઉદયથી ઉપજતા સમસ્ત માહ–àભના અભાવથી અત્યંત નિવિકાર એવા ચારિત્ર=ધ = સામ્ય = સમ તે જ શમ છે, તે જ પરભાવ-વિભાવથી વિશ્રાંત થવાપણાથી શાંતિ છે, અને તે જ સવ મુમુક્ષુઓના એક અખડ અભેદ શમનિષ્ઠ શાંતિમા છે. તે મોક્ષરૂપ પરમ આત્મશાંતિ પામવા ઇચ્છનારા સવ મુમુક્ષુ ોગીજના તેજ એક શાંતિમાને ઇચ્છે છે, એટલે તે સર્વને મા` સાગરના તીરમાર્ગની પેઠે એક જ છે,—પછી અવસ્થાભેદના ભેદને લીધે કોઇ તે માક્ષરૂપ તીરની નિકટ હાય ને કાઇ દૂર હોય, પશુ તે સવ એક અખંડ ભેદ પરમ અમૃતસાગરસ્વરૂપ માક્ષમાના ભક્તો, આરાધકા, ઉપાસકેા છે, સામિક બંધુએ છે.
'
સ
સુમુક્ષુઓના જીવના પરિણામ છે.' આમ શમનિષ્ઠ શાંતિમાગ વરૂપમાં શમાઈ જવાપણાથી વિરામ પામી આત્મભાવમાં
એક
3
་་
'एक एव तु मार्गोऽपि तेषां शमपरायणः । अवस्थाभेदभेदेऽपि जलधौ तीरमार्गवत् ॥ "
* " मुक्खेण जोयणाओ जोगो सव्वो પરિવ્રુદ્ધો વિન્દેશો, ટાળાનો
Jain Education International
— શ્રી હરિભદ્રસૂરિ ( ચેાગદૃષ્ટિસમુચ્ચય)
वि धम्मवावारो ।
વિસેસેળ ।। '—યાવિશિકા
'
* " चारितं खलु धम्मो धम्भो जो सो समात्ति निद्दिठ्ठो ।
મોટવણો વિટીનો અવ્વનો પરિળામો છુ સમત્તે ।”—શ્રી પ્રવચનસાર ગાથા છે,
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005151 |
| Book Title | Lalit Vistara |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Bhagvandas Mehta |
| Publisher | Kanchanben Bhagwandas Mehta Mumbai |
| Publication Year | |
| Total Pages | 764 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 21 MB |