Page Text
________________
જ્ઞાનક્રિયાનો સમન્વય : અ૫ભવતા સાતમું વ્યાખ્યાંગ
પ૭
અલ્પભવતા એ સાતમું વ્યાખ્યાંગ દર્શાવે છે – तथा अल्पभवता
व्याख्या प्रदीर्घतरसंसारिण स्तत्वज्ञानायोगात् । तत्राल्पः-पुद्गलपराव दारतो भव:संसारो यस्य तद्भावः अल्पभवता। न हि दीर्घदौर्गत्यभाक् चिन्तामणिरत्नाधाप्तिहेतुः। एवमेव नानेकपुद्गलपरावर्तभाजो व्याख्याङ्गमिति समयसारविदः॥
अतः साकल्यत एतेषां व्याख्यासिद्धिः, तस्याः सम्यग्रज्ञान हेतुत्वादिति सूक्ष्मधियाss. लोचनीयमेतत् ॥ २२
અર્થ:-(૭) તથા અલ્પભવતા–વ્યાખ્યાંગ છે,-પ્રદીર્ઘતર (અતિ અતિ દીર્ઘ) સંસારીને તત્વજ્ઞાનને અગ છે માટે તેમાં અલ્પ એટલે પુદ્ગલપરાવથી નિકટવર્તી ભવ-સંસાર જેને છે તેનો ભાવ તે અ૫ભવતા. ખરેખર ! દીર્ઘદૌગયભાગી (દારિદ્રભાગી) ચિન્તામણિરત્નપ્રાપ્તિને હેતુ નથી. એમજ અનેકપુદગલપરાવર્તભાગીઓ વ્યાખ્યાંગ નથી, એમ સમયસારવિદો કહે છે.
એથી કરીને એના (આ સપ્ત વ્યાખ્યાઅંગેના) સાકલ્યથી (સકલપણાથી–સંપૂર્ણ પણથી) વ્યાખ્યાસિદ્ધિ છે,–તેનું વ્યાખ્યાનું) સમ્યાનહેતુપણું છે માટે, એમ આ સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી આલોચવા યોગ્ય છે.
વિવેચન ચરમાવર્ત હો ચરમ કરણ તથા રે, ભવ પરિણતિ પરિપાક; દેષ ટળે ને દષ્ટિ ખૂલે ભલી રે, પ્રાપતિ પ્રવચન વાક....સંભવ.” શ્રી આનંદઘનજી
આ બધા વ્યાખ્યાઅંગે કહ્યા તે પણ કાર્યકારી ફળવાનું ક્યારે બને? કે જે જીવ લઘુકમી અલ્પસંસારી હોય તે જ; એટલા માટે અલ્પભવતાને સાતમું વ્યાખ્યાંગ
કહ્યું, કારણ કે અતિ દીર્ઘતર સંસારીને તત્વજ્ઞાનને વેગ સંભવતો દીર્ઘ દોગત્યભાગીને નથી. પુદ્ગલપરાવર્તથી પણ કંઈક ન્યૂન જેને સંસાર શેષ હોય, ચિન્તામણિ રત્નની એવા ચરમપુદ્ગલાવર્તવતી * જીવની જ અલ્પભવતા છે. પ્રાપ્તિ હેય નહિ” “ના રીધીમાચિન્તામણિરત્નાવતિદેતુ: –દીર્ઘદત્ય
ભાગી લાંબા વખતના દારિદ્યનું ભાજન રહેવાને છે એ દરિદ્રી ત્તિ—“રિતામણિરત્નાવતિદેતુતિ”—fવત્તામણિ -ચિન્તામણિ એ જ રત્નમણિ જાતિમાં પ્રધાનપણાને લીધે તે ચિન્તામણિરત્ન, વા પૃથર્ ચિન્તામણિ અને રત્ન તથ યા તયો-તેને વા તે બન્નેને, અવાજીતતુ-અવાપ્તિ હેતુ –અભાગ્ય છે એટલા માટે. * ચરમપુગલપરાવર્તાવતી જીવનું આ લક્ષણ કહ્યું છે –
ગુણિપુ રાચત્તમ ગુણવત્યુ ! યૌચિત્યારે જ સર્વરૈવારિફોષતઃ !”—શ્રી ગદષ્ટિસમુચ્ચય (અર્થાત) દુઃખિઆઓ પ્રત્યે અત્યંત દયા, અને ગુણવંતો પ્રત્યે અષ, અને સર્વત્ર જ અવિશેષથી ઔચિત્ય પ્રમાણે સેવન આ છેલ્લા પુદગલાવર્તાનું લક્ષણ છે. (એટલે આ ગુણ જેનામાં હોય તે જ વ્યાખ્યાઅંગ છે.).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005151 |
| Book Title | Lalit Vistara |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Bhagvandas Mehta |
| Publisher | Kanchanben Bhagwandas Mehta Mumbai |
| Publication Year | |
| Total Pages | 764 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 21 MB |