________________
સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
૯૫૭
નહોતું. તેવી જ રીતે પિતે વિખ્યાત પ્રિસ્ટેનિયન થવાનાં
એમને આવકાર મળે. “કાર્યાલયના કર્મચારીઓ પર શમણું સેવતા હતા તે પણ ન બની શક્યા. સતત એાછા
હુ પ્રભાવ ના પાડી શકો. છેવટે મહિનાના નેવું ડોલરના માર્ક આવવાને કારણે ફિઝરડને એક વર્ષ ગુમાવવું પડયું.
પગારે એક જાહેરાત કરનારની પેઢી માં એમને નકલો કરવાની એ છેલ્લા વર્ષ સુધી માંડ માંડ પહોંચ્યા છતાં એ સનાતક
કરી મળી. રાત્રે એ ટૂંકી વાર્તાઓ લ મતા. એ પ્રગટ થઈ શક્યા નહિ. તેમ જ વિશ્વવિદ્યાલય વર્તુલના માનીતા
કરવા મોકલવામાં આવતી કે તુરત સાભાર પરત થતી. પણ બની શક્યા નહિ. ટ્રાયંગલ કલબના પ્રમુખપદની
છેવટે એચ. એલ. મેન્કન અને જે છ નાયને “બેઈન્ટસ ચૂંટણીમાં પણ એ ફાવ્યા નહિ, ગ્રીનેત્રા એમને કદી પરણશે
ઈન ધ વુડઝ : જંગલમાં બાળક” “સ્માર્ટ સેટ” માટે ત્રીસ નહિ એ હકીકતનો પણ એમને સામનો કરે પડવો. એમને
ડેલરમાં ખરીદી. અત્યાર સુધી એમણે એક બાવીસ ખૂબ જ લાગી આવ્યું. પાછળથી એમણે પોતાની નિત્ય
“સો માર પરત”ની છાપેલી સહી વગરની કાપલીઓ એકઠી નેધમાં નોંધ્યું છે : “એમને ખૂબ જ લાગી આવતું, એ કરી હતી. જેમ જેમ ઝેલ્ડાના પત્રે વધારે અકળ થયા છાપ એમના ગ્રંથોમાં પણ છતી થાય છે. બ્રેઈલ પેઠે અંધ તેમ તેમ એમના પગે વધારે ચિન્તાપૂર્ણ લખાવા માંડ્યા. પણ વાંચી શકે છે.”
પતે છેડાને ખોઈ બેસશે એવો ભય લાગવાથી એમણે પોતાની
પાસેની રહી સહી મૂડી ખચી નાખી અલાબામાં મોન્ટેગોમરીપ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ ફિઝરડમાં દેશભક્તિની ભાવના માટે પાર
ને પ્રવાસ ખેડયો. પરંતુ જલદી લગ્ન કરવા કે લગ્ન કરવા ઉત્સાહ પ્રેરી શકયું નહિ. * આ અપમાનજનક યુદ્ધ મારામાં રોષ પ્રગટાવે છે.” એમણે વિસનને લખ્યું, “છતાં લોકોની
પણ એ એની સંમતિ મેળવી શકન્યા નહિ. એ હતાશ થઈ બાલિશ ભાવના મને ભાલાની પેઠે ખૂચે છે. છતાં એમ કરુણ હાલતમાં ન્યૂયોર્ક પાછા ફર્યા. એક “પુલમેન” પર
હિંમતભેર ચઢી ગઈ. દિવસની ગાડીમાં એ ત્યાં પહોંચી ગયે. લશ્કરમાં જોડાવા અરજી કરી. એકત્રીસ વર્ષ ઉપર એક
પિતાની નોકરી છોડી દીધી. ત્રણ અઠવાડિયાં મદિરામાં મહિને થયો ત્યારે હુકમ આવ્યો અને એ યુદ્ધમાં જોડાયા. એમણે પોતાની માતાને લખ્યું: ઠંડે પટે ને સામાજિક
ચકચૂર રહ્યા પછી પિતાને વતન સેઈન્ટ પિલ પાછા ફર્યા.
ત્યાં એ પિતે અધૂરી મૂકેલી નવલકથા લખવા બેઠા “ધ કારણસર એમને કદી દરિયાપાર મોકલવામાં આવ્યા નહિ.
મેટિક ઈગેઈટ : રોમાંચક અહંભાવી” એમણે લખવાની ખકે એમણે પિતાને ઘણા ખરે સમય જુદી જુદી છાવણએમાં ગાળે. ફર્ટ લીવનવઈમાં તે એ “વિશ્વમાં હીનમાં
માંડી વાળી હતી પણ સાવ છેડી દીધી નહોતી. એમણે હીન સેકન્ડ લેફટનેન્ટ” લેવાયા. એમણે એક નવલકથા લખી
ખી બધા પ્રસગે ફરીથી લખ્યા. પરંતુ એમણે કશું જ પડતું કાઢી. “ધ રોમેન્ટિક ઈગોઈસ્ટ: રોમાંચક અહંભાવી,
મૂકવું નહિ એટલે જ્યારે એ કૃતિ પ્રગટ થઈ ત્યારે એમના
એક મિત્રે એને “કલેકટેડ વર્ક સ ઓફ સ્કોટ ફિટઝરડઃ એમની એ હસ્તપ્રત સાભાર પરત કરવામાં આવી. ત્યાં એમણે સાંભળ્યું કે ત્રીનેત્રાનાં લગ્ન લેવાયાં છે. એ જ
શ્કેટ ફિટ્ઝરલના કૃતિ સંગ્રહ ' કહી બિરદાવી. એને ફિટગાળામાં છાવણીના એક નૃત્ય સમારંભમાં એ કુશળ નૃત્ય
ઝરડે નામ નવું નામ આપ્યું : “ધીસ સાઈડ ઓફ પેરેડા
ઈઝ : સ્વર્ગની આ બાજ.” પોતાના ત્રેવીસમે વર્ષે એ કૃતિ કાર હતી, ખૂબ જ આકર્ષક આવશ્વાસુ અઢાર વર્ષની
સ્ક્રષ્નસં” ને મોકલી. બે જ અઠવાડિયામાં તંત્રી મકવૅલ દક્ષિણાપથની કુમારિકા. અને એક પછીજાના પ્રેમમાં એકદમ
પરકીને એને ઉત્સાહભેર સ્વીકારી અને અનહદ શક્તિ અને પડી ગયાં અને ભાવિ યોજનાઓ ઘડવા લાગ્યાં. ઈ.સ.
જીવન માટે લેખકને ધન્યવાદ આપ્યા. હવે ફિટ્ઝરલેન્ડને ૧૯૧૯ ના ફેબ્રુઆરીણુ ફિઝરડને લશ્કરમાંથી માન સહિત
લાગ્યું કે એના નસીબનું પાંદડું હવે એના લાભમાં ફરી રજા મળી.
રહ્યું છે. પરંતુ ઝેલ્ડાને હજી સંતોષ થયો નહોતે. વસંતના ફરી પાછા એ ખાનગી નાગરિક બની રહ્યા. ફિઝર આરંભમાં ફિરકડની નવલકથા પ્રગટ થશે અને તે સારે એક પત્રકાર તરીકે કારકિર્દી શરૂ કરવા વિચાર કર્યો. ને આવકાર પામશે-પરકોને વચન આપ્યું. આથી ઉલાસ પામી ૨મા આવી કે તરત કોની સાથે થન કરી ફિટઝરડે પિતાની જૂની વાર્તાઓ ફરીથી મઠારી નાખી. નવી નાખવા નક્કી કર્યું. સાત સાત વર્તમાનપત્રોના કાર્યાલયમાં લખી પણ ખરી. ઈ.સ. ૧૯૧૯ ના છેલા ત્રણ મહિનામાં
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org