________________
૯૫૨
વિશ્વની અસ્મિતા
અભિવ્યક્તિ માત્ર દાખવતા હોય છે એ કહેવું મુશકેલ છે. એડીન વિમુખતાથી હતાશામાં અને મૃત્યુ સંપ્રદાયમાં એમની બૌદ્ધિક મજાક, નૈસગિક કરૂણા એમની બિન ફાંફાં મારતી ને વિભાજિત શ્રદ્ધામાં સરે છે. એમની પ્રગતિ જવાબદારી અને એમની વિનમ્રતા સાથે સાથે જોવા મળે “સાગર ઘંટ” જેવી અંધકારભરી ને ઊડી ભવિતવ્યતાથી છે. લય, અર્થ લય, શબ્દાનુપ્રાસ, વિવાદ અને સ્થગિતતા “આપણે એક બીજાને ચાહવા જોઈ એ ય યમશરણ થવું વગેરેમાં એવું કશું જ નથી જે એ ન કરી શકે. એ એવા જોઈએ” એવી ભાવના પ્રતિ આગેચ કરે છે. આ પિતાના તે ઉત્તમ કસબી છે, વાક્યખંડની રમતમાં એટલે તો રસ જમાનાના તેજસ્વી બંગલેખક ને કવિ પિતાના યીસ્ટ ઉપરના લે છે કે વાતડિયાપણામાં સરી જતી પ્રવાહિતા અને વાતો- કાવ્યને સાદા ચોક્કસ અને મુખ્યત્વે હકારાત્મક પંક્તિઓથી ડિયાપણું વાકચાતુરીમાં પલટાઈ જતું હોય છે. તેની વચે આપે છે: ભેદરેખા દોરવી અશક્ય છે. ભાવનાનું પાતળું સ્તર કે વિષયના નજીવા સ્વરૂપને વાચક પાસે વિચાર કે આકાર
“હૈયાના રણમાં રે રૂઝવતાં સ્ત્રોત છલકાઃ અગે છે અભિપ્રાય માગે; પરંતુ સામાન્ય માનવી અંગે
પઢા મુક્ત માનવને પ્રશસ્તિ ગીત બંધનમાં. રોજિંદા પ્રસંગોમાં રાચવા પ્રેરાય એવી કલા એમણે સંપૂર્ણ
ડીલાન શેમસ રીતે સાધી છે.
એકવીસમે વર્ષે ડીલાન માલે થેમસ ભાવનાની સળગતી એમની પછીની કૃતિઓમાં, ખાસ કરીને “નોન્સ' નાં ભયંકરતા અને અભિવ્યક્તિની અજોડ ભભક સાથે વિશ્વમાં કેટલાંક કાવ્યોમાં તેમ જ અનધર ટાઈમ”ની કેટલીક ચમકી ઊઠયો. રાબેતા મુજબના પ્રયોગાત્મક પ્રથમ પ્રદાન પંક્તિઓમાં અગાઉની પ્રખ્યાત કૃતિઓમાં જ દેખાતા આંજી સિવાય અને કોઈ પણ પ્રકારના પૂર્વ ઇતિહાસ સિવાય એ નાખતા ઝળકાટ જેવી માનવ ભાવોદ્રક અને વિનમ્રતા નજરે પિતાના યુગનો એ અતિ ઉત્તેજના પ્રેરક કવિ બની ગયે. પડે છે. હવે અવલોકનનું પ્રમાણ વધારે છે : ક૫ના ઓછી એમના કરુણ ટૂંકા જીવનમાં એમણે પોતાનાં કાવ્યની છેઃ ઊંડી ભાવના વધારે છે. પોતાની પાસે જે છે તે તેમને થોડીક પુસ્તિકાઓ, એક વાર્તાસંગ્રહ અને “ટ્રેિઈટ ઓફ ગમે છે છતાં એમને વધારે જોઈએ છે એ વાતની તેમને એન આર્ટિસ્ટ એઝ એ યંગ ડોગ : કલાકારનું રેખાચિત્ર' ખાતરી છે એવા અનિશ્ચિત માનવી પ્રત્યે ઘણા દાખવવાને જેવા આત્મકથાત્મક રેખાચિત્ર અને એક નાટક પ્રગટ કર્યો. બદલે એડીન કરુણ દાખવે છે. એમની ક૯૫નાઓ અગાઉની આ પ્રકાશન દ્વારા એમણે અંગ્રેજી સાહિત્યને વમળ પ્રેરતી પેઠે જ ઘણીવાર ઠંડી અને અતિ અનિષ્ટ સૂચક લાગે છે. કેઈકે કલપનાઓ, ઘેલી ઉપમાઓ અને તારસંગીતથી સમૃદ્ધ કર્યું, એમના દહેશતભર્યા બડબડાટની વાત કરી છે. પરંતુ એમની નવાં દૃશ્ય : નવા રણકા ને નવી ભાવનાઓ આપી વર્તમાન પાસે સંશોધનવૃત્તિ કેવળ પ્રદર્શન માટે નથી અને એમનું ભાષાને તેજસ્વી બનાવી. અસામાન્ય પાંડિત્ય સમૃદ્ધ સામગ્રી પ્રદર્શિત કરવા લોકોને દેખાડવા રજૂ થતું નથી, પરંતુ વિનિમય ઘેરો બનાવવા
જન્મ ઈ. સ. ૧૯૧૪ ના ઓકટોબરની ૨૭ મી તારીખે, વપરાય છે. “ઈન મેમરી ઓફ ડબલ્યુ. બી. થીટસ' જેવી જન્મસ્થાન સ્વાનસીનું એક વેશ દરિયાઈ બંદર. અંગ્રેજીના અન્ય કવિને આપેલી અંજલિ કદી વાકછટામાં અટવાઈ જતી શિક્ષકને પુત્ર. ગામની ગ્રામર સ્કૂલમાં ભણ્યા. સ્થાનિક લોકનથી. પરંતુ જે વ્યક્તિએ આપત્તિના એાળામાં માનવ
કથામાં વધારે આકર્ષાયા. વર્ગના અભ્યાસક્રમમાં ઓછા નિષ્ફળતાનાં ગુણગાન કયાં, તેની સાથેને આ દુનિયાની રસ પડતો. એની શાળાના સહાધ્યાયીઓથી કઈ વાતે જુદે ગંદી પરિસ્થિતિનો વિરોધાભાસ દાખવે છે ?
તરી આવે એ એ નહે. એમના જ કહેવા પ્રમાણે
કિશોર તરીકે એ વામણ, પાતળા, અનિર્ણાયક રીતે પ્રવૃત્તિ બૌદ્ધિક બેઈજજતી.
શીલ, વહેલા ગંદા બની જતા વાંકડિયા વાળવાળા હતા, પ્રત્યેક માનવ વદનમાં અંકાઈ રહે છે.
ગ્રામર સ્કૂલ છોડતાંની સાથે જ એમનું સામાન્ય શિક્ષણ ને કરુણાના સાગરે તાળાં દેવાય છે?
પૂરું થયું. પછી નટ, વર્તમાન પ્રતિનિધિ, સમીક્ષક, સ્ક્રિપ્ટ પ્રત્યેક દષ્ટિમાં કરી જાય છે.
લેખક અને એવા વિવિધ વ્યવસાયે દ્વારા એ પેટિયું કાઢવા
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org