________________
સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
૯૪૩
આનંદમગ્ન સ્મૃતિ જગાડી જાય છે. એમાં વુલ્ફના અકાળ જાહેર કરે છે કે, “માનવતાના એક અંશ તરીકે, આધ્યાઅવસાનને અનિષ્ટ અણસાર છે. બાઈબલ બેલ જેવા એના ત્મિક વાસ્તવિકતા તરીકે કલા જ અર્વાચીન ધર્મ છે. પ્રત્યેક બોલ છે. એ કેવળ ભવિષ્યવાણી જ નથી પરંતુ આપણા સર્વોત્તમ કૃતિ, ગર્ભિત રીતે કે ખુલ્લી રીતે, કિમતનાં યુગના સુંદર શબ્દરચના વાળી દિલ મચાવી નાખતી સ્થાનિક અંધ બળા પર માનવ વિજયની કથા કરી જાય છે. વિશ્વ કવિતા છે.
પર માનવ છટાને પ્રભાવ પાડવાનું જાદુ કરનાર આશા
જનક એકાંતમાંથી ઉદ્દભવ પામતી શક્તિ એટલે કલાકારને કહી ગયું છે કેઈક મુજને રાત્રિએ,
બોલ. અને ભૂતકાળની પ્રાચીન મહાકલાઓમાંથી આજે જે વર્ષાન્તની દીપાવલી જલતી હતી એવી પળે;
ટકી રહ્યું છે એ જ વિદાય લઈ ગયેલી સંસ્કૃતિઓને કદી કેઈક બોલ્યું રાત્રિએ
ન ભૂંસાય એવો બોલ છે. આ ટકી રહેલું સત્વ પણ તું મરીશ” પણ ક્યાં? – એ વાત હું જાણું નહિ.
ઈશ્વરના સાંનિધ્યમાં પહોંચાડનાર અમર બેલ તો નથી જ. ઓળખેલી આ ભૂમિને છોડવી !
મૃત્યુના અથાક ઓળા એને વીંટાયેલા રહે છે જ. છતાં આવી મળેલી જિંદગીને રોળવી !!
આપણી નજરે તમામ સંસ્કૃતિઓની કલા એક જ સામાન્ય કેવુંક મોટું દાન મળવાનું હશે !
તવ ધરાવે છે: કિસ્મતવાદ સામે એ એક અને ખું કેવીક મોટી જિંદગી જીવી જશે !!
સંરક્ષણ છે. ચાહ્યાં હતાં એવાં બધાં યે મિત્ર ગણીને છોડ્યાં ? કેવાંક મીઠાં સનેહનાં વર્ષણ હશે?
આન્દ્ર માર્લોના પિતાના કિસ્મતવાદ સામેને બચાવે વતન કરતાં યે વધુ માયા ભરી ભૂમિ ક્યાં હશે?
વિવિધ સ્વરૂપે દાખવ્યાં છે. અને વિવિધ પ્રકારનાં જીવન ધરતી થકી માટી ધરા કયાં સાંપડે?
જીવવા એમને ફરજ પાડી છે. એમનો જન્મ ઈ.સ. ૧૯૦૧ આ પૃથ્વીના સ્તંભો જડયા છે જે પરે,
ના નવેમ્બરની પાંચમી તારીખે. પિરિસમાં એમના પિતા જ્યાં વિશ્વનું દિલ દોડતું જઈને ઠરે!
શ્રીમંત સરકારી નોકર હતા. પિતાના દીકરાને અસામાન્ય વાયુ ઊઠે : સરિતા ય વહેવા માંડશે.”
દૂરગામી શિક્ષણ મળે એવું એ ઈચ્છતા. લીસી કોન્ડોરસેટમાં
પ્રાચીન સાહિત્ય પર પ્રભુત્વ મેળવ્યા પછી આન્દ્ર પૌર્વાત્ય વકની વ્યાપક શૈલીથી અનોખી રીતે આ કાવ્યપંક્તિઓ ભાષાઓને લગતી પેરિસની શાળામાં દાખલ થયો. ત્યાં. એટલું તો સંપૂર્ણ સ્વરૂપ પામી છે, એટલે પુરાતન એને એમણે સંસ્કૃત ને ચિનાઈ ભાષાનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન મેળવ્યું. આકાર છે કે એના સ્પષ્ટ અને ચાલુ લય શંખલાઓથી પુરાતત્વશાસ્ત્રનો પણ પૂરો અભ્યાસ કર્યો. વીસ વર્ષની વયે મત એવા સ્વતંત્ર જામનાં દર્શન કરાવે છે. મૃત્યુંજયી દીધું. એમણે ગઇકાની એક નાનકડી પુસ્તિકા પ્રગટ કરી. દ્રષ્ટા, સંપૂર્ણ ને સંતુષ્ટ કવિને એ બિરદાવે છે.
ફલેરા ગોડમિથ સાથે લગ્ન કર્યું. જર્મન નાણાવટીની એ
દીકરી. ત્રેવીસમે વર્ષે એ એમના પિતા પાસે હિન્દી ચીન આજે માર્યો
ગયા. ત્યાં પુરાતત્વ સંધનમાં ઝંપલાવ્યું. પ્રાચીન પ્રદેશ કેચ નવલકથાકાર રાજપુરુષ, બાવન વર્ષની વય. ડાબેરી એ ખૂંદી વળ્યા. મંદિરના ખંડિયેરેમાં એ ઘૂમી વળ્યા. ક્રાન્તિકારીમાંથી જમણેરી પ્રત્યાઘાતી બન્ય. યુનાઈટેડ સ્ટે- દટાઈ ગયેલાં બૌદ્ધ શિપની શોધ ચલાવી. આમ એક ઈટ્સ પહોંચ્યા, ઘોષણા કરી: ‘રાજકારણ માનવજાતિના વર્ષ સંશોધન કાર્યમાં વીત્યું. ત્યાં ભૂતકાળમાં એમને રસ વિનાશની ધમકી આપે છે. કેવળ કલા જ એમને સમન્વય ઓસરવા માંડયો. એમણે વર્તમાનમાં રસ લેવા માંડયો. સાધી શકશે. આ વાતને એમણે પોતાના વિદ્વત્તાપૂર્ણ ખાસ કરીને ત્યાંના વસાહતી લોકોમાં ફરી એમની પરિ મહાગ્રંથ “ધ ઈસીસ ઓફ સાયલન્સઃ શાન્તિના સ્વર માં સ્થિતિનો ખ્યાલ મેળવવા માંડ્યો. આન્ડામાઇટ ક્રાન્તિમાં વિસ્તારથી કહી છે. આ ગ્રંથ દીવાલ-વિહેણ સંગ્રહસ્થાન એમણે ઝંપલાવ્યું. સ્વાતંત્ર્ય માટે ઝઝમતા આનામ સંઘમાં જેવો છે. સંપૂર્ણ ગણાતા બધા જ એકમોને નાશ થયો. જોડાયા. ચીનની સરહદ ઓળંગી માએ પોતાની રાજકીય કેવળ કલાનો એક સંપૂર્ણ એકમ અવિનાશી છે. માલે પ્રવૃત્તિ વિસ્તારી. ઈ.સ. ૧૯૨૫ ના રાષ્ટ્રીય મુક્તિ આંદોલન
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org