________________
८४०
વિશ્વની અસ્મિતા
નથી. મારા પ્રથમ ગ્રંથ કેવળ બુદ્ધિને એકાદ ચમકારો જ અસરકારક નથી. આવી તરંગી વિકૃતતા સિવાય વેબર ઘેટ હતે એવું મારા વિવેચકોને લાગેલું એનું સંપૂર્ણ વેર જ રહે છે જાણે જરા બરછટ લાગતા વુફ પિતે જ. વાળવા આ પહેલી ને છેલ્લી વાર પ્રયાસ કર્યો છે એમ ધ વેબ એન્ડ ધ રેક” અને “યુ કાન્ટ ગે હેમ. જણાવ્યું.” ગુફ ગામડું છોડી પેરિસમાં રહેવા આવ્યા. એ અગેઈન' આ બંને નવલકથાએ એમના અવસાન બાદ, જ દિવસે અમેરિકામાં એમને મેચ પ્રગટ થયા. આટલું પ્રગટ થઈ છે. ગેન્ટ વેબર વુલ્ફનું પાત્ર વય ને અનુભવથી મોટું કદ વધાર્યા પછી અને બહાદુરીને ડોળ કર્યા પછી કોઈ પણ મનુષ્ય જેટલે પલટાય એટલું પલટાય છે. એ પણ વુલ્ફ અતિ લાગણી પ્રધાન કલાકાર હતા. “મારી સ્થિતિ દયાજનક, વિપરીત ને કેટલીક વાર પાદરી જે પણ ખરાબ નથી” એમના વિષે ઊંડી સૂઝ ધરાવનાર એમના પર જણાય છે. છતાં પિતાની નિર્બલતાઓને એને હંમેશાં પ્રથમ મન ઘણી રીતે સ્થાયી પ્રભાવ પાડનાર શિક્ષકને ખ્યાલ છે. પોતાના મૂળ ધાલી બેઠેલા રોષ, ગજબના વિરોએમણે લખ્યું, “મને લોકો દંભી ને અભિમાની લેખે છે એ ધાબાસ. સ્વસક સાથે પિતાના માટેની સમતોલ દયાનું હકીકત હોવા છતાં પેટ પૂરતું ખાવાનું પણ નહોતું એવી એ હંમેશાં પૃથકકરણ કરતા રહે છે. પોતાની જાત કરતાં સ્થિતિમાં હું જ હતું એને માટે એ ચગ્ય ચિત્રણ છે.’ હંમેશાં એ કાંઈક વધારે છે. એ અમેરિકન કલાકાર થવા પિતાની ઊંચાઈની બરાબરી કરી શકે એવું એમણે લખ્યું. જ નિર્માયેલા નથી પરંતુ અમેરિકાનું પિતાનું જ પ્રતીક છે. એ બરાબરી કરવા એમણે ગર્જનાઓ કરી. એ બરાબરી કરવા મતાગ્રહી ને વિરોધાભાસી. છટકબારી શોધવા જે પ્રેરણા એમણે ખાધું પીધું, “હંચી ગુલીવર” નામના વિવેચન મેળવવા યુરોપ પ્રતિ દષ્ટિપાત કરતા, છતાં સાથે સાથે ભૂત-- ગ્રંથમાં પામેલા હેન્સફડે જહોનસને લખ્યું છે. પિતાના કાળને ઈન્કારતા. પિતાના સિવાય અન્ય તમામ વારસાને વતન આશેવિલેને ગુફે “આટામેન્ટ’ કાલ્પનિક નામ ત્યાગ કરતા. એમના અગાઉ થઈ ગયેલા ઈમરસન અને આપ્યું હતું. એ આટામેન્ટના લીલીપુટવાસીઓ માટે તો વિટમેન પેઠે પુકારતા : “આ જ ભૂમિના અજોડ ને એકલ. પિતે નિર્બલ લિવર હતા. એમના નાનકડાં કટાક્ષબાણ પદાર્થમાંથી અને આપણું જીવનમાંથી આપણે આપણા ધાર્યું નિશાન તાકી શક્યાં હતાં અને પિતાનું ઝેર ઠાલવી જીવનની શક્તિ શોધવાની છે. આપણું બેલને વાચા શકળ્યાં હતાં. પ્રથમ ગ્રંથ પેઠે ગન્ટ શ્રેણીમાં આ બીજો આપવાની છે, આપણી કલામાં પ્રાણ પૂરવાના છે.” ગ્રંથ પણ સફળ નીવડ્યો હતે. એવી એમને ખાતરી થઈ
પિતાના ભૂખ્યા હૈયાની કામના પ્રમાણે અથવા એની ત્યાં સુધી એમનું દિલ એ વાત માનવા તૈયાર નહોતું.
• નિકટ પહોંચે એ ય આકાર આપવા, અમેરિકામાં કરોડો પછીના ગ્રંથમાં મનુષ્યનું નામ અને દેખાવ બદલી નાખી
સ્વરૂપે, જંગલી હિંસા અને એના ઊછળતા જીવનની ઊંડી એમણે યુજિન ગંટન દેખીતાં આત્મકથાત્મક તો નિવારવા
ગૂંચવણે આલેખવા વફને સમય જ મળ્યો નથી. મદિરાપ્રયાસ કર્યો.
પાનના એકાદ પ્રચંડ હુમલા પછી કળ વળતાં એ ઈ.સ. પછીના બે ગ્રંથે પણ લેખકના જીવનની વાર્તા જ ૧૯૩૮ના જુલાઈ મહિનામાં બીમાર પડી ગયા. ત્રિદોષના આગળ ધપાવે છે. આ ચારેય ગ્રંથ હકીકતમાં એક જ આક્રમણમાંથી બચ્યા પણું વળતી દશામાં બીજી ગૂંચવણે ગ્રંથ છે : એક પ્રચંડ રમીત્મકથા. ગુફે હવે પોતાના નાયકનું ઊભી થતાં તીવ્ર મગજના ચેપ માટે શસ્ત્રક્રિયા કરાવતાં નામ જજ વેબર આપ્યું છે. દીવાના દેવતનું મેરું બાટિમરની જહેસ હોપકીન્સ હોસ્પિટલમાં ઈ.સ. ૧૯૩૮ ધારણ કરેલા યુવાન રાક્ષરાને બદલે : આ ગેટનું વર્ણન ના સપ્ટેમ્બરની પંદરમી તારીખે એમનું અવસાન થયું. છેઃ વેબર વિના અધિકારે ઘૂસી ગયેલે માનવી છે. મજબૂત એમની આડત્રીસમી વર્ષગાંઠને હજી પંદર દિવસની વાર ને ભારે સકધવાળો, ગજબ લાંબા હાથવાળે, પાતળા હતી. આશેવિલેમાં જ એમને ભૂમિદાહ દેવામાં આવ્યું. પગવાળે....જ રા વળી ગયેલો.... આગળ ઝમી આવતા ભારે વેબ એન્ડ ધ રેક” ના ડાક બેલ એમની સમાધિ પર મસ્તકવાળો..*કી પાતળી ગરદન માટે અતિશય ભારરૂપ.... આલેખવામાં આવ્યા. “મૃત્યુએ એમના પ્યારા પુત્રને દયા, વાંદરા જેવો દેખાવ. છોકરાઓ એને “સાધુ” કહે. પરંતુ પ્રેમ અને કરુણાથી સ્પર્શ કર્યો છે અને એમના અવસાન આ છૂપે વેષ એથી આગળ વધતો નથી. સંપૂર્ણ રીતે પર પ્રતિષ્ઠાની મહોર મારી છે.”
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org