________________
વિશ્વની અસ્મિતા
એમની મંજૂરીને અક્ષરશઃ અર્થ કર્યો હતે ને પિતાને વતન અગત્યને અર્ધભાગ છે. એ એક સજા પામેલા માનવીની મિસિસિપી પહોંચી ગયા હતા.
વાર્તા છે. જેલમાં પાછા જવા માટે એ પોતાના મુક્ત
જીવનનો ભોગ આપે છે, એને લાગે છે કે એ જેલમાં જશે કાલ્પનિક છતાં સંપૂર્ણ વિશ્વ સર્જાવાની એમની ધૂનમાં
તે બરાં એને પજવશે નહિ. “ધ હેમલેટ ફિકનારે ચોકનાપતૌફાની પુરાણકથાને વિસ્તારવાનો પ્રયાસ
એક કુરૂપ
પ્રહસન છે. એ એક અદમ્ય આકમકાન ખાઉધરા કુટુંબની ચાલુ રાખ્યો. અને અમેરિકામાં ભાગ્યે જ લખાયું હોય
મલિન વાર્તા છે. ફલૅમ સ્ટેપ્સ નામના એક લુચ્ચા અને એવું જંગલી, મહાન દુર્ઘટનાઓભર્યું અને ખૂબ જ દર્દનાક
અકથનીય વ્યક્તિની આગેવાની નીચે એક કામ પર ગુજરતા નવલ તયાર કર્યું. ‘લાઇટ ઈન ઓગસ્ટ ; પાનખરમાં
ત્રાસની એ કથા છે. “પિતે શું કરવાનું છે એ ફલેમ પ્રકાશ” સડેલા સમાજની એ ફેકનારે કરેલી આકરી ચિકિત્સા
સ્લોપ્સ પિતાને પણ કહેતો નથી...અંધકારમાં પોતે એકલો હતી. એમાં બેવડું કથાનક છે. એ એક ગર્ભવતી પહાડી
પથારીમાં પડી રહ્યો હોય તે પણ “રેકવીયમ ફોર એ કન્યાની કથા છે. જમનાર બાળકના પિતાને એ શોધવા પગે ચાલતી નીકળી પડે છે. જાતીયતાના આવેગથી ઘેલી
નનઃ મૃત સાધવી માટે પ્રાર્થનાઃ” “સેંકડ્યુઅરીઃ શાન્તિ
ધામ” પછીની એ કરુણ કથા છે. એની અશક્ય કથાવસ્તુ બનેલી એક વૃદ્ધ દાસીની એ એક કલંકિત કથા પણ છે. એ નિગ્રોને મદદ કરતી રહે છે અને પિતાના અણગમતા એ
અને જૂના પૂર્વગ્રહોનું સ્પષ્ટ પ્રદર્શન કંટાળો આપે છે. કાળાગોરાના મિશ્ર સંતાનની આખરે એ હત્યા કરે છે.
“ઈન્દ્રકટર ઈન ધ ડસ્ટઃ ધૂળમાં પ્રવેશનાર:”માં વીરતા
સાથે પશુતાનું મિશ્રણ છે. વચ્ચે વચ્ચે આવતી એકક્તિઓ સાથે સાથે એ પણ એનો વિનાશ કરે છે. “એનાલોમ” એબ્સોલોમ!” એક નિર્દય મહત્વકાંક્ષા, શિયળભંગ, સૂચક
ફોકનરની ખાસ માનીતી ખાસિયત છે. એના ઘેરા ઊંડાણના
એ નિણાત છે. એ એક નિગ્રોની વાત છે. એના પર નિષિદ્ધ સંગ અને વિનાશને આરે ઊભેલે વંશવેલો.
ખૂનનો ખોટો આરોપ મૂકવામાં આવેલો હોય છે. અને બે આદિ આલેખતી નવલકથા છે. જુદાં જુદાં પાત્રોએ જાદે
કિશોરેઃ એક ગોરો ને એક કાળે: એક વૃદ્ધ અવિવાહિતા જુદે સ્થળ છૂટક છૂટક રીતે આ વાર્તા કહી છે. ને આખુંય
મહિલાની મદદથી એને ગુનેગાર તરીકે ઝડપાઈ જતાં બચાવે માળખું પાછળથી સમજાય એવાં આડકતરાં વિધાનથી
છે. મશહૂર ને ઘણી સંગ્રહાયેલી ત્રાસ વાર્તા “એ રોઝ ફેર ભરપૂર છે છતાં એમાં ફોકનરની આવશ્યકતા શબ્દરચના,
એમિલી : એમીલી માટે ગુલાબ”, “એડ આસ્ટ્રા” અને માનવીરવ માટેની એમની ભાવના અને એમની આગવી
ધેટ ઇવનિંગ સનઃ પેલો સૂરજ' ઈત્યાદિ વાર્તાઓ યોકચોક્કસ પ્રકારની નિગ્રો પ્રતિની ઘૂણ અને સ્ત્રીઓની અવગ
નપટૌફ ઋણીને વિસ્તારે છે. એમાંની સંખ્યાબંધ વાર્તાઓ ણુના દષ્ટિગોચર થાય છે. “ધ અનએકિવટેકા વણજીતાયેલે”.
ધીઝ થટીન : આ તેર” અને ડોક્ટર માટીનો અને બીજી માં ફોકનરની આગવી કથાવસ્તુનું એક બીજું દર્શન છે. એ પણ કૌટુંબિક વાર્તા છે. બહોળી સંખ્યામાં વંચાતાં
તે વાર્તાઓમાં પણ સંખ્યાબંધ વાર્તા સંગ્રહાયેલી છે. વર્તમાનપત્રો માટે અસલ લખાયેલી ટૂંકી વાર્તાઓની આ “ધ પોર્ટેબલ ફોકનર : સ્થળાંતરી ફોકનર :”ની કુશળ શ્રેણીમાં ફોકનરના તુમાખી પિતામહનું પરિવર્તન કરી પ્રશંસા ભરી પ્રસ્તાવનામાં માલકમ હાઉસી લખે છે તેમ : એમને સારટોરીસ જાતિના અગ્રણી તરીકે આલેખવામાં “આ બધાં એક જ પ્રકારનાં આલેખન છે. આ પ્રકારમાં જ આવ્યા છે. “ધ વાઈડ પાસ : જંગલી તાડવૃક્ષે ”માં બે ફોકનરની સાચી પ્રાપ્તિ છે. કેટલાક છાપેલા ગ્રંથોમાં જે બિલકુલ અસંબદ્ધ વાર્તા એ છાપવામાં આવી છે. કેઈપણ નોંધવામાં આવી છે એ એટલી આકર્ષક નથી. ૮ ધ કારણ સિવાય અને વાર્તાઓનાં પ્રકરણે એક પછી એક એકઝીસ્ટન્સઃ અસ્તિત્વ’ એમની કૃતિઓનું એક પાસું સ્પષ્ટ મૂકવામાં આવ્યાં છે. ગૂંચવણ અને વિરોધાભાસથી વાચકને કરવામાં સહાયભૂત બને છે. પ્રત્યેક નવલકથા, પ્રત્યેક ટ્રેકી, કદાચ વધારે જાણકારી પ્રતિ પ્રેરવાને શકય હેતુ હશે લાંબી વાર્તા આમ સપષ્ટ દાખવે છે તેના કરતાં વધુ દાખવતી એમાંની બીજી વાર્તા “ધ એડ મેનઃ વૃદ્ધ માનવીતરીકે હોય એવું જણાય છે. એનું કથાવસ્તુ પણ હોય એના અલગ પણ પ્રગટ કરવામાં આવી છે. એને એાછા મહત્વની કરતાં વધારે લાગે છે. એમની બધી જ જુદી જુદી કતિ એ વાર્તા તરીકે ગણવામાં આવી છે છતાં હકીકતમાં એ વધારે એક જ ખીણમાંથી ખોદી કાઢેલા આરસના શિલાખ ડો છે.
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org