________________
સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨
७४३
મણિને દૂર કરીને જંગલમાં જતી વખતે જટા બાંધી બેસાડી અરણ્યમાં લઈ જાય છે. લક્ષમણ સીતાને રામની હતી. આ પછી સરયુ નદી (કે જેને રામ પિતાની માતા આજ્ઞા કહે છે. સીતા રામે કરેલા પિતાના ત્યાગને કારણે ગણાવે છે તે) આવતાં સીતાજીને બતાવે છે. હવે સરયુ ઉપરની વાત સાંભળીને મૂર્શિત બની જાય છે, પરંતુ નદી પસાર થઈ જતાં, ભરત માર્ગમાં કુલગુરુ વસિષ્ઠને લક્ષમણ તેમને ભાનમાં લાવે છે. આ સમયે તે લક્ષ્મણની લઈને અમાત્ય સાથે શ્રીરામના માર્ગમાં સ્વાગત કરવા સાથે રામને સંદેશો પાઠવે છે કે, “હે લક્ષ્મણ, મારા માટે આવતો જણાયો. શ્રીરામ પુષ્પક વિમાનને નીચે વચનથી તમે તમારા રાજાને કહેજો કે તમારી સમક્ષ ઉતારીને સૌથી પ્રથમ વિમાનમાંથી આવીને વસિષ્ઠને અગ્નિ પ્રવેશ કરીને શુદ્ધ સાબિત થયેલી પત્નીનો આ ભાવભીના વંદન કરે છે. ત્યાર પછી ભરતને હદયના પ્રમાણે ત્યાગ કરે તે તમારા જેવી કુળવાન અને શીલઉમળકા સાથે ભેટે છે. તેમ જ બધા મંત્રીઓને વાન વ્યક્તિને એગ્ય છે? હું હવે નિરાધાર એવી આ કુશળ સમાચાર પૂછે છે. રામ પિતાની સાથે આવેલા અવસ્થામાં કેવી રીતે જીવીશ? મારા ઉદરમાં રહેલું તમારું સુગ્રીવ વિભીષણ, હનુમાન વગેરેને પરિચય આપે છે. તેજ મારે ન સાચવવાનું હોત તો હું જરૂર મારો ભરત વંદન કરતા લક્ષ્મણને ઉઠાડીને આલિંગન આપે જીવનને અંત આણત; પરંતુ હવે પ્રસૂતિ થતાં સુધી છે. સીતાજી સૌને નમસ્કાર કરે છે. હવે બધાં મારે આ જીવન ટકાવવું જ પડશે. તે પછી હું તપ નગરની બહાર શત્રુદને બનાવેલા તંબુઓમાં આરામ કરીને આ દેહને પાડીશ. બીજા જન્મમાં પણ આપ જ
મારા સ્વામી બને, પરંતુ ફરીથી આ વિયોગ
ન થાઓ.” સગ ૧૪ મો - રામ, લક્ષ્મણ અને સીતા અધ્યાની બહાર આવેલા ઉપવનમાં રહેતા કૌશલ્યા અને સંદેશ લઈ લક્ષ્મણ અયોધ્યાના પંથે પડયા ત્યારે સુમિત્રા અને માતાઓને મળે છે. હવે રામને રાજ્યા- જંગલમાં એકાકી સીતાએ પોતાને નિરાધાર માની ધાર ભિષેક કરવામાં આવે છે. તે મંત્રીઓ, વાનરો, રાક્ષસે આંસુએ શ્રાવણ-ભાદરે વહાવ્યાં. સીતાનું કરુણ આકંદ અને અન્ય સલાહકારો સાથે રાજધાનીમાં પ્રવેશે છે. સાંભળી વાલમીકિ ઋષિ ત્યાં આવ્યા અને સીતાને આશ્વાઆ પ્રસંગે લક્ષ્મણ અને શત્રુદન રામને ચમ્મર ઢળતા સન આપ્યું. હતા જ્યારે ભારતે છત્ર પકડયું હતું. શ્રીરામ મહેલમાં જઈ માતા કૈકેયીને મળે છે અને સાંવનના યોગ્ય ત્યાર પછી તેને પાતા
ત્યાર પછી તેને પિતાના આશ્રમમાં લઈ ગયા. શબ્દો તે કહે છે ઉત્સવની સમાપ્તિ થતાં સૌ પોત. સીતાએ વકલ વસ્ત્ર ધારણ કરી આશ્રમમાં પવિત્ર જીવન પિતાનાં સ્થળે જાય છે અને શ્રીરામ પુષ્પક વિમાનને વિતાવવા માંડ્યું. બીજી તરફ લક્ષ્મણ જ્યારે રામને કુબેરને ત્યાં પાછું મોકલાવે છે. વખત જતાં સીતા સગર્ભા અવાગ્યા આવા સાત
અયોધ્યા આવી સીતાનો સંદેશ આપે છે ત્યારે તે સાંભબને છે અને તેમની ઈરછા ફરીથી એકવાર ભાગીરથી નીને રામ પણ અશ્રુઓ વહાવે છે. ખરેખર લોકવાયકાથી નદીના કિનારે આવેલાં તપોવનોમાં ફરવા જવાની થાય ડરીને રામે સીતાને પિતાના મહેલમાંથી કાઢી મૂકયાં છે. આ ઈચ્છાઓ પૂર્ણ કરવાનું રામ સીતાજીને વચન હતાં, પરંતુ હૃદયમાંથી નહિ જ, શ્રીરામ સીતાત્યાગનું આપે છે. આ સમયે ભદ્ર નામનો એક દૂત આવે છે. તે દુ:ખ મહામુશ્કેલી એ સહન કરતાં કરતાં અયોધ્યાનું રાજ્ય રામને રાવણના ઘરે રહી આવેલ સીતા માટેના લોકા- ચલાવવા લાગ્યા; પરંતુ તેમણે બીજું લગ્ન કર્યું નહિ. પવાદની જાણ કરે છે. રામ આ સાંભળીને કંપી ઊઠે છે. અયોધ્યામાં રામે સીતાની સુવર્ણની પ્રતિમા પોતાની હવે તેમને માટે બે જ માગ હતા. (૧) તે પિતાને પાસે રાખીને અનેક ય કર્યા અને અસંખ્ય વસ્તુઓ લાગેલા કલંકની ઉપેક્ષા કરે અથવા તે (૨) નિર્દોષ દાનમાં આપી. પત્નીને ત્યાગ કરે.
સગ ૧૫ મો – કેટલાક ઋષિઓ લવણ નામના રાક્ષસ અંતે તે સીતાત્યાગનો નિર્ણય કઠોર હદયે લે છે. ત્રાસ આપતો હોવાથી રામ પાસે મદદ માંગવા આવે છે. તેથી ભાગીરથીના કિનારે આવેલાં તપોવને બતાવવાના બહાના રામ શત્રુદનને મોકલે છે. તે મહર્ષિ વાલિમીકિના આશ્રમે હેઠળ લમણ શ્રીરામની આજ્ઞા અનુસાર સીતાને રથમાં માર્ગમાં રોકાય છે. એ રાત્રે સીતાજી બે જોડિયા બાળકો
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org