________________ [ સંદર્ભગ્રંથ ભાગ-૨ 639 થયું છે, તેના મોટા ભાગનું સાહિત્ય લોકસાહિત્ય છે અન્યાયને વેદનાભર્યો નિર્દેશ પણ તેની કવિતામાં થાય ' અને બહુ જ ઓછું અંગ્રેજીમાં મળે છે. આ કારણે સમગ્ર છે. આ સમયમાં આફ્રિકન સાહિત્યની પ્રથમ નવલકથા “ધ આફ્રિકન સાહિત્ય ઊણુ, છું અને નજીકના ભૂતકાળમાં પામ વાઈન ડ્રિન્કાર્ડ' લખાય છે. તેના લેખક આમોસા લખાયેલું છે એમ માનવામાં આવે છે. વાસ્તવમાં આફ્રિકન ટુટુઓલા અતિ વાસ્તવવાદી નવલકથાકાર છે નૈતિક મૂલ્યોનાં સાહિત્ય ઘણી લાંબી પરંપરા ધરાવે છે, ભિન્ન ભિન્ન સ્થાપન સાથે ભયંકર ક૯૫નાઓવાળી તેમની નવલભાષાજુથને એનું પિતાનું વિપુલ કંઠસ્થ સાહિત્ય છે. કથાઓ અનેક રીતે નોંધપાત્ર બની છે. “ઈકુર’ નામની જોકે એ ભાષાના પરિચય વિના એના ભીતરી અમૃતને નવલકથાથી જાણીતા બનેલ સ્ત્રી નવલકથાકાર ફલેરાપામવું અશક્ય છે. વાપા પણ ઉલ્લેખનિય છે. અભ્યાસની સુગમતા ખાતર આફ્રિકન સાહિત્યને અર્વાચીન ધારાનું દક્ષિણ આફ્રિકન સાહિત્ય આજે આપણે ત્રણ વર્ગમાં નિહાળી શકીએ : (1) ની સાહિત્ય જગતભરમાં નોંધપાત્ર બની રહેલ છે. પ્રમાણમાં ઘણુ (2) દક્ષિણ આફ્રિકન સાહિત્ય અને (3) પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ લાંબા સમયથી આ પ્રદેશને યુરોપ સાથે સંબંધ રહ્યો પછી સજવા માંડેલ અર્વાચીન સાહિત્ય નો સાહિત્યનો છે એને પરિણામે શિક્ષણ અને સાહિત્યની સૃષ્ટિ વધારે પ્રાચીન તબક્કો લોકસાહિત્યમાં છે, જેમાં જન્મ સમયના, આગળ પડતી રહી છે. દઆફ્રિકાનો સૌથી વિશેષ લગ્ન સમયના, મૃત્યુ વિષયક અને પ્રાસંગિક ગીતનો તથા નોંધપાત્ર કવિ રોય કેમ્પબેલ છે. પ્રખ્યાત ફેન્ચ લેખક એડ પ્રકારના લાંબા ગીતનો સમાવેશ થાય છે. આ બોદલેરની કૃતિઓનું સંપૂર્ણ પદ્ધ ભાષાંતર કરનાર તરીકે સાહિત્ય વંશપરંપરાગત ઉતરી આવેલું કંઠસ્થ સાહિત્ય પણ તેમની કીર્તિ છે, જો કે ફ્રેન્ચ પ્રતીકવાદી કવિતાને છે. એક સર્વે મુજબ વિવિધ પ્રકારની છ ( 600 ) આફ્રિકામાં લાવનાર કવિ તરીકે વાઈક લાઉનું નામ જેટલી બોલીઓમાં આ સાહિત્ય મળે છે. પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ મોખરે છે. વિજ્ઞાનની આગેક ચથી પરંપરાગત પ્રાચીન પછી નીગ્રો યુવાને યુનિવર્સિટીની કેળવણુ લેવા લાગ્યા છે. માન્યતાઓ તૂટી છે અને પિતે ક્યાં ભૂલ ખાધી તેનું ચિંતન અને એમનું સાહિત્ય અંગ્રેજી તેમ જ આફ્રિકન એમ બંને સાંપ્રત સમાજના સર્જકમાં નજરે ચડે છે. આંતરખોજ ભાષામાં સર્જાવા માંડયું છે. સાહિત્યની દષ્ટિએ દક્ષિણ તરફ વળેલા આવા કવિઓમાં સિડની કવાઉટ્સ નેધપાત્ર આફ્રિકા વધુ ભાગ્યશાળી છે, પરદેશી જાતિઓની હેરફેર છે. કાળાગોરાની સમસ્યા પણ હવે છૂટથી સાહિત્યમાં પણ પ્રમાણમાં અહીં વધુ રહી છે અને ઠીક ઠીક પ્રમાણમાં ચર્ચાતી થઈ છે. ઘણા ગોરા લેખકે એ પણ સમભાવથી સાહિત્ય-સર્જન થયું છે. દ.આફ્રિકાનું જીવન પિતાની કૃતિઓમાં ચીતરવા માંડ્યું આફ્રિકન સાહિત્યની અર્વાચીન ધારા યુરોપીય યુનિવ છે. આજે દ.આફ્રિકન સર્જકોમાં સ્વદેશાભિમાનની ર્સિટીની કેળવણી પામેલ પ્રથમ કવિ સુંગરથી ૧૯૨૮માં ભાવના વધી રહી છે, જીવનના વિવિધ પ્રશ્નો ઉપર તેમની શરૂ થાય છે. સેગોરની કવિતામાં નીગ્રો જાતિના બધા નજર મંડાણી છે અને યુરોપીય સાહિત્યથી મુક્ત રહી જ તને પ્રભાવ જોવા મળે છે. જોકે પશ્ચિમી દેશેએ પિતાનું આગવું સાહિત્ય સર્જાવા પાછળ પુરુષાર્થ પ્રાપ્ત કરેલી સિદ્ધિઓ તરફ આ કવિ અંધ નથી. તેણે આ ભાયા છે, જે કે અંગ્રેજોનું સાંસ્કૃતિક વર્ચસ્વ હજુ પિતાના “લસમ્બગ” કાવ્યમાં પશ્રિમને બિરદાવેલ છે. ' તેમના પરથી દૂર થયું નથી. સેંગરના સમકાલીન અને ઘણી નાની વયે એક વિમાની દુર્ઘટનામાં મૃત્યુ પામેલા કવિ બિરાગો દિયેય પ્રેમકવિતાના ગાયક તરીકે નોંધપાત્ર બનેલા છે. 1950 પછી ટૂંકા ભૂતકાળમાં પણ જગતના એક પ્રમુખ સાહિત્ય નાયજિરિયન કવિ એસાબે અને ઘાનાનો કવિ બ્ર આફ્રિ તરીકે અમેરિકન સાહિત્યે પોતાનું સ્થાન પ્રાપ્ત કરી કન સાહિત્યમાં નૂતન પ્રકાશ અને તાજગી લાવે છે. આ લીધું છે. યુરોપ અને અમેરિકા બનેમાં સાહિત્યની સમયથી નીતત્વ જાણે વિસરાવા માંડે છે અને જગત ભાષા અંગ્રેજી છે. આથી ઘણીવાર શંકા ઊભી થાય છે આખાને સ્પર્શી ગયેલ નૂતન પવન આફ્રિકન સાહિત્ય- કે કયું સાહિત્ય અંગ્રેજી સાહિત્ય છે? એટલું સ્પષ્ટ છે કારને પણ ડોલાવે છે. વેલ સેયિન્કા નામનો કવિ કે અમેરિકન સાહિત્ય સંખ્યા અને ગુણવત્તાની દૃષ્ટિએ સ્વાતંત્ર્યને બિરદાવે છે. આફ્રિકન પ્રજાને થઈ રહેલા જગતસાહિત્યનો ખોળે છલકાવી દીધો છે. Jain Education Intemational For Private & Personal use only www.jainelibrary.org