Vishwani Asmita Part 02

SR No.: 005147
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service Bhavnagar
Publication Year: 1981
Total Pages: 1316
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 59 MB

Page 520

જગતનો મહાન અધ્યાત્મપંથ-રહસ્યવાદ
– . રાજેન્દ્રસિંહ રાયજાદા વિવિધ અર્થ
રહસ્ય’ શબ્દના બીજા અર્થોમાં-ભેદ, મર્મ કે સારતત્ત્વરહસ્યવાદ' શબ્દ જુદા જુદા અર્થો અને સંદર્ભો ના પર્યાયરૂપે પણ વપરાય છે. ગીતા ૪/૩ તથા ૪/૧૨ સાથે સંકળાયેલો છે. કેટલાક તેને ધર્મ સાથે જોડે છે, તો માં રહસ્ય યુક્ત એગમાર્ગની પ્રાચીનતા, મહત્તા સાથે ગૂઢતા કેટલાક આધ્યાત્મિકતા સાથે. કઈ વળી ગૂઢવિદ્યા જદ કે જોવા મળે છે. ગીતાના ગુરુ ગુહ્યતર( ૧૮/૬૩), સર્વ હિનેટિઝમ સાથે સાંકળે છે તે કેટલાક મને વૈજ્ઞાનિક પુuતમ્ (૧૮૬૪), પરમ ગુહ્ય ( ૧૮/૬૮ ) માં પણું ગુહ્ય, સ્થિતિઓ અને બનાવ સાથે એને જોડે છે. આવી સ્થિતિએ ગૂઢતાને લગતા શબ્દો જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત પણ અને બનાવને કેટલાક મગજની નબળાઈ અને માનસિક રહસ્યવાદના બીજા અર્થો બતાવવામાં આવે છે. મહારાષ્ટ્ર વિકૃતિઓના પરિણામ રૂપ ગણે છે. તે કોઈ તેને સંતોમાં શબ્દકેશ “રહસ્ય” નો અર્થ ખેલ, વિનોદ, મજાક, મશ્કરીવા મળતી દલભ સભાનતાની સ્થિતિ માને છે. આ રીતે ને ભાવસૂચક બતાવે છે. એવી જ રીતે “ રહસ્ય રહસ્યવાદને અર્થ જદી જારી રીતે કરવામાં આવે છે. તેથી શબ્દનો અર્થ મિત્રી, નેહ, પ્રેમ, પારસ્પરિક સખ્યભાવ જેવો માપણે “રહસ્યવાદ' શબ્દ વિશે પ્રથમ સ્પષ્ટતા મેળવી લઈએ. પણ કરવામાં આવે છે. આમ ઘણું સૂચિત અર્થો મળે છે.
અમરકોશ અનુસાર ર૬ શબ્દનો અર્થ એકાંત. નિજન પણ આપણે તે “રહસ્ય’ શબ્દનો અર્થ “ગૂઢતવ” “ ગદ્યપ્ત, ગુહા તથા તે સંબંધી વસ્તુ “રહસ્ય” (ણિ અવં='
ભેદ” એ સ્વીકારીએ તે વધુ યોગ્ય બનશે. શબ્દના વિષે ) થાય છે. આ રીતે “રહસ્ય” નો અર્થ એકાંત આધારે તેના અર્થ તરવે મે જુ' જેવા પ્રમાણેના સંબંધી વિષય” એ થાય. વળ્યુથ વારિ (વ્યa
આધાર પર “તત્ત્વ” કે “સારપદાર્થનો બાધ કરાવે છે. વળ ) ધાતુથી સંજ્ઞાર્થક ઈંગ લાગીને ૩યતે નેન તિ હિન્દી ભાષામાં “રહસ્યવાદને પ્રયોગ ઈ.સ. ૧૯૨૭ કારઃ અનુસાર “વાદ” શબ્દ નિષ્પન્ન થાય છે. આ “વાદ” માં કાવ્યરચના શિલીના પ્રસંગમાં આચાર્ય મહાવીરપ્રસાદ શબ્દ વ્યવહારમાં વિશેષ અર્થમાં રૂઢ બન્યો છે. યુક્તિઓ, દ્વિવેદીએ સરસ્વતી માસિકમાં (સુકવિ કિંકરના નામે) કર્યો પ્રમાણે દ્વારા પ્રસ્થાપિત શાસ્ત્રોના મતને વાદ કહે છે. દા.ત. હતા. હિન્દીમાં આ શબ્દનો પ્રયોગ અંગ્રેજી Mysticism બ્દિસૃષ્ટિવાદ, વિવર્તવાદ, અભિહિતાન્વયવાદ, સત્યકાય. ના પ્રયોગ રૂપે થયો હશે. વાદ, પ્રામાણ્યવાદ વગેરે. આ રીતે જોતાં રહસ્યવાદના મરાઠી ભાષામાં Mysticism ના અર્થ માટે “ગૂઢવાદ” વ્યક્તિગત અર્થ “જેમાં એ વાતનો ઉલ્લેખ છે અને જેને કે ગુઢગંજન” જેવા શબ્દોને પ્રયોગ જોવા મળે છે. બધા લોકો જાણતા નથી તે મત” કરી શકાય.૨
જ્યારે બંગાળી ભાષામાં “મરમિયાવાદ” જે શબ્દ પ્રયોગ - બીજી રીતે જોતાં “ રહસ્ય’ શબ્દનું મૂળ ક્ પર વધુ થાય છે.? આધારિત છે અને તેને અનુસાર ત્યાગ કરવો અર્થવાળા અંગ્રેજી Mysticism શબ્દ લગભગ ઈ. સ. ૧૯૦૦
ધાતુથી, તેની આગળ મજુર પ્રત્યય લાગીને બનેલો કહી પછી જ વપરાય છે. અંગ્રેજી Mystic શબ્દનાં મૂળ ગ્રીક શકાય, ને અર્થ સામાન્ય રીતે વિવિકત, વિજન, રહસ્યોમાં રહેલાં છે. રહસ્યવાદી એ કહેવાતે જે આ ગુદા અને એકાંત થાય છે. આ બધા અર્થોથી “ગોપનીયતા”. રહસ્યોમાં શરૂઆત કરતો હતો અને જેના વડે દિવ્ય ને બાધ વધારે થાય છે. ગીતામાં જન થિઃ (૧૦) વસ્તુઓનું ગુપ્ત રહસ્ય મેળવતો હતો તથા અનંતતામાં માં રતિ ને શબ્દ આને જ સૂચક છે. ઋગવેદ- પુનર્જન્મ પામતો હતો. Mystery શબ્દ ગ્રીક ક્રિયાપદ માં ફૂર વા: (૨૨/૧) માં શબ્દ પણ આ Muo ઉપરથી આવ્યો છે. જેને અર્થ “હઠ અથવા ભાવને જ સૂચિત કરે છે.
આંખ બંધ કરવી તે” થાય છે. અંગ્રેજી Mystic શબ્દની
Jain Education Intemational