________________
૪૮૬
વિશ્વની અમિતા
પ્રદેશ એવો હતો કે જ્યાં આગળ લાકડાનાં ઘર બનાવવા મુશ્કેલીભર્યું છે. આ પ્રકારનો નિર્ણય ભૂતકાળમાં લેવાયેલ માટે વૃક્ષોનો અભાવ હતો, પરંતુ માનવીએ તે વિસ્તાર હોવાથી ભવિષ્ય માટેનાં સૂચન કરવામાં મુશ્કેલી સર્જાય માં વૃક્ષો ઉછેરી ઘર બનાવવા માટે લાકડું ઉત્પન્ન કર્યું છે. આથી એક વખત આપણે ચોક્કસ રીતે માનવું એટલું જ નહીં, પરંતુ પશુપાલનના ઉછેર માટે પણ જોઈ એ કે આપણી ભવિષ્યની પ્રવૃત્તિ અને જીવન વિશે ઘાસ ઉગાડયું. આ બધું માનવીના કુદરત સામે થયેલા કેઈ જ નિદેશ ન કરી શકીએ. આજનું આખું વિશ્વ સંઘર્ષમાંથી જ ઉત્પન્ન થવા પામ્યું.
જ ભવિષ્યના ફાયદાની સાથે જીવી રહ્યું છે એ મોટામાં કાલ સાવર માનવીને પૃથ્વી પર પરિવર્તન કરનાર મોટી ભૂલ છે. આ ફાયદો કેવું હશે તે તો કુદરત દ્વારા એજન્ટ તરીકે વર્ણવે છે. માનવીની પરિવર્તન શક્તિ કદરત જ નક્કી થયેલ હોય છે. સામે સતત કાર્યશીલ રહી છે. ભૂતકાળની પ્રાકૃતિક અસર- હજુ આ બાબત આગળ ધપાવતાં પ્લેટ કહે છે કે માંથી પસાર થતો થતો માનવી પૃથ્વી ઉપર પોતાને
જ્યારે આપણે માનવી જોડે કાર્ય કરીએ છીએ તેનો હાયક જગ્યા પસંદ કરી શકયો છે-સાંસ્કૃતિના ભૂમિદ અર્થ એ નથી કે આપણે કુદરતી વાતાવરણ જોડે કાર્ય નિર્માણ કરી શકો છે. સરકૃતિના વિકાસથી એક પસંદગીમાં નથી કરતા અને આ બંનેને જ અસર તરીકે ઓળખીએ સંતોષ થતાં તરત જ બીજાની શોધમાં લાગી જાય છે. છીએ. કુદરતી વાતાવરણ જોડે માનવી ગૂંચવણભર્યા (૧૨) બટ પ્લેટનો આધુનિક કુદરતવાદ પ્રશ્નો જોડે જોડાય છે અને સંબંધ જોડે છે. તે પછી...
કુદરતી વાતાવરણ સાથે મુક્ત રીતે પરિવર્તન શક્ય જ છેલા દસકામાં કુદરતવાદને ટેકો આપનાર અમે.
નથી બનતું. ધારો કે આપણે કઈ કારણસર પદ્ધતિ Uરકાના રાખટ પ્લેટ છે. જેમાં શિકાગે યુનિવર્સિટીમાં વગરની પસંદગી મુક્ત ઈરછા અને મુક્ત કુદરત સાથે ભગળના પ્રોફેસર છે. બટ લેટ ભૂગોળમાં કુદરત કરીએ તો તેનું પરિણામ વિશ્વમાં નુકસાનકારક પસંદગી વાદને ટેકો આપી તેને સૈદ્ધાંતિક બાબતોથી ટેસ્ટ કરી આવે છે. બતાવે છે. પ્લેટ બતાવે છે કે પેનિશ, ઈટાલી, જર્મન, બ્રિટિશ, ફાસિસ વગેરેએ યુરોપ સાથેના વિકસિત સબંધો (૧૩) ગ્રિફિથ ટેલરની વિચારસરણી શરૂ કર્યા. આ બાબતમાં ઇતિહાસ અને ભૌગોલિક પરિ.
કુદરતી વાતાવરણનો અભ્યાસ કેટલી હદ સુધી બળે મહત્ત્વનાં અસરકર્તા હતાં.
પસંદગી પામે છે તે પ્રકારની વિચારસરણી દર્શાવવામાં આ બધાં પરિબળોની અસર તે સમયે પુષ્કળ અને
ગ્રીફીથ ટેલર મોખરે રહ્યા છે, કે જેઓ ભૌગોલિક વિચારઅવર્ણનીય હતાં, પરંતુ હાલના કરતાં બીજા કેટલાંક પરિ.
સરણી આપવામાં જીવન-દરમ્યાન આગળ પડતું કાર્ય બળે પણ તે સમયે હતાં. છતાં કેટલાક પ્રસંગે અને
કરી ચૂકયા છે. તેમને કુદરતી વાતાવરણની અસર નીચે નિણ ચોક્કસ રીતે લઈ શકાતા નહીં, અને આ પ્રકાર
મુજબ સ્પષ્ટ કરી છે : ની વિચારસરણી પણ અજ્ઞાત હતી. પ્લેટના અનુસાર હાલનું કુદરતવાદ અંગેનું જ્ઞાન
“I have spent a large part of my life
studying the conditions affecting man in the ખોટી ગેરસમજ ઊભું કરનારું છે. કેટલીક વખતે આપણે
immense areas of empty Canada, the Saha. ભૂતકાળ અને વર્તમાનનું વર્ણન કરવાની આશા રાખીએ
ra, empty Australia and empty Antartica. છીએ. પણ આ પ્રકારનું ચોક્કસ કરી શકતા નથી અને
No Geographer who hast his experience could બદલી પણ શકાતું નથી. ચેકકસ પ્રકારના ઘણા માનવીઓ ignore the paramount control excercised by દ્વારા લેવાયેલ નિર્ણય માનીએ છીએ, પરંતુ પ્રેકિટકલી the environment. Granted that all areas are તે અશક્ય હોય છે. દરેક પ્રકારનું વર્ણન જ અને સિદ્ધાં. in a primitive state of civilization where તની ચકાસણીથી નક્કી થયેલું જ દુનિયામાં જે કંઈ Bacon (unlike some of our Geographers )
realized : " that we must obey Nature,'' my બન્યું છે- બનવાનું છે તેને બતાવે છે,
point is that they will remain in much the આના ઉદાહરણ માટે લેટ આજેન્ટિનાને દાખલો
same stage development for many a decade લે છે. આ દેશનું ભવિષ્ય હજુ દેખીતી રીતે જ ઘણું to come, if not for ever.”
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org