________________
ભારતના સંત-રત્નો
શ્રી ગૌરીદાસજી મહારાજ
મહર્ષિ અરવિંદ
તેમજ એક તરસ્યા ગધેડાને પાઈ દીધું. તેના સાથીઓ વિસ્મય
પામ્યા આમ એક નામ પ્રેમી હોવા છતાં તન્ય પ્રેમી પણ - પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિના પુજારી ડો. રાધાકૃષ્ણને ત્યાં અરવિંદ હતા. તે ભાગવત એકાદશ સ્કંધ ઉપર ભાષ્ય કર્યું છે. તયા ઘોષનો જન્મ ઈ. સ. ૧૮૭૨ માં થયે હતો. પાંચ વર્ષની વયે ભાવાય રામાયણ પણ તેની રચના છે. મહારાષ્ટ્રમાં એકનાથી ખ્રીસ્તી કોવેન્ટમાં દાર્જીલીંગ ભણવા ગયા ત્યાં બે વર્ષ ભણીને ભાગવતની કયા વિશેષ સાંભળવા મળે છે. મોટાભાઈની સાથે ઈગ્લેન્ડ અભ્યાસ કરવા ગયા. આઈ. સી. એસની પરીક્ષામાં જાણી જોઈને નાપાસ થયા કારણ એને પરદેશી સહતનત ના નેકર થવું ગમતું ન હતું પણું વીસ વર્ષની ઉમરમાં ગ્રીક, લેટીન, અંગ્રેજી અને ફ્રેન્ચ ભાષાને પોતાની કરી લીધી આ અર
કાશી નગરમાં નીરૂ નામના વણકરને એક વખત લહરતારા સામાં વડોદરાના મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડ લંડનમાં હતા. તળાવ પાસેથી એક નાનું બાળક મળી આવ્યું. તેને સંતાન ન તેજસ્વી વિધાર્થીઓને પોતાના રાજ્યમાં લઈ જવાની એની પ્રબળ હોવાથી ઘેર લા, ઉછેય" એ જ મહાત્મા કબીર. ઈચ્છાથી વડોદરામાં તેર વર્ષ નોકરી કરી ત્યાં જ લગ્ન થયા એવામાં ઈ. સ. ૧૯૦૫માં લોર્ડ કર્ઝને બંગાળના ભાગલા પાડયા અને | રામાનંદ ગુરૂના શિષ્ય બન્યા તે વખતમાં ધર્મને નામે અનેક બંગભંગની ચળવળ ચાલી. વડોદરાની નોકરી છોડી વિપિનચંદ્ર
ળવળ ચાલા. વડાદરાની નોકરી છોડી વિપિનચંદ્ર ઝઘડાઓ હતા. તેણે ધર્મમાં ચાલતા પાખંડને પડકાર્યો અને પાલે શરૂ કરેલ વંદે માતરમના સહતંત્રી બન્યા તેમના ક્રાંતિકારી લેખેથી જાહેર કર્યું* રામ કહે કે રહીમ બધુ' એકનું એક છે. પોતે જનતામાં અનેરો ઉત્સાહ પ્રગટયો વંદેમાતરમ ઉપર કેસ ચાલ્યો અરવિંદ- વણકરનો ધંધો કરતાં કરતાં અનેક ભજને દુહા-સાખી રમેણી ની ધરપકડ થઈ જેલમાં એકાંત જીવન દરમ્યાન અરવિંદે યોગ તેમજ ધ્યા- બનાવેલી છે. કબીર સાહેબે બાહ્યાચારને વિરોધ કરી આંતર ખેજ નમાં ઘણી જ પ્રગતિ કરી. જેલમાંથી છુટયા બાદ ફરીને કર્મયોગી
કરવાનું કહ્યું. તેણે નાય પંથીઓના યોગ માગને તેમજ સુફીઅને ધર્મ એવાં બે સાપ્તાહિક શરૂ કર્યા. સરકારની તો તેના ઉપર ઓની પ્રેમ સાધનાનો સમન્વય કર્યો છે. તેને બે સંતાન હતાં. નજર જ હતી તેને પકડવાની તેયારી ચાલતી હતી. અરવિંદ સીધા કમાલ ના પુત્ર અને કમાલી નામે પુત્રી ભારતના આદર્શ સતામાં પિોંડીચેરી પહોંચી ગયા અને ત્યાં થીગથી આમ સાક્ષાત્કાર કર્યો. તેમ જ હીદી સાહિત્યમાં કબીરનું સ્થાન પાછું ઉંચું છે. દિવ્ય જીવન યોગ સમન્વય વિગેરે ઘણાં પુસ્તકો લખ્યાં છે. એક ફ્રેન્ચ સન્નારી માતાજીના સહવાસથી સુંદર આશ્રમનું આયેજને
ગોરખનાથ
.. કર્યું. તા. ૫-૧૨-૧૯૫૯ ના રોજ મહર્ષિ અરવિંદ મહાપ્રાણુ કર્યું. પ્રાણુ વિનાના દેહમાં એવી ત જળહળી કે એમનાં અંતિમ દર્શન કરનારા અંજાઈ ગયા.
- નાથ સંપ્રદાયનો આરંભ ભગવાન આદિનાથ શંકરથી માનવામાં આવે છે. નેપાલ રાજ્યના અધિષ્ઠાતા મત્યેન્દ્રનાય છે. નેપાલમાં
તેને આવકતેશ્વર કહેવાય છે. મત્યેન્દ્રનાથના પ્રધાન સંત એકનાથજી
શિષ્ય ગોરખનાથ છે. તે તપ અને હઠગના મર્મજ્ઞ ગણાય છે. મહારાષ્ટ્રની વારકરી સંપ્રદાયને માટે પૈઠણ તીર્થભૂમિ છે.
જેમકે ખેચરી મુદ્રા કુંડલિનિ જાતિ વિગેરે તેણે નાથ પંચને
ખૂબજ પ્રચાર કર્યો. તેના લખેલા પુસ્તક પણ ઘણાં છે. ભારતમાં ત્યાં સૂર્યનારાયણની પત્ની રૂક્ષ્મણ દેવીને ત્યાં એકનાથજીને જન્મ
ઠેર ઠેર તેનાં આશ્રમો છે. સંત જ્ઞાનેશ્વર તેજ પ્રણાલીકામાં થયા છે. થો હતો. નાનપણથી માતા-પિતા મૃત્યુ પામ્યા દાદાએ ઉછેરીને મોટા કર્યા. ગુરૂ પાસે વિદ્યાભ્યાસ માટે રહ્યા. નાનપણથી જ વૈરાગ્ય પ્રાપ્ત થયો, જનાર્દન સ્વામીની પાસે રહ્યા. ગુરૂએ આજ્ઞા કરી ગૌતમ ગ્રહ થાશ્રમને સ્વિકાર કરો અને પછી એકનાથજીએ ગિરજાબાઈની સાથે લગ્ન કર્યું. બધા પ્રાણી ભગવસ્વરૂપ છે. પછી કેના ઉપર ન્યાયશાસ્ત્રના કર્તા ગૌતમ પરમ તપવી અને સંયમી હતા ક્રોધ કરે એમ તે કહેતા. એક વખત ઘણીજ મહેનતથી ગંગોત્રીનું મહાસતી અહલ્યા તેની પત્ની હતી. તેના પુત્ર શતાનંદનિમિકુળને જળ લઈને રામેશ્વર ચઢાવવા માટે જતા હતા. રસ્તામાં મારવાડના આચાર્ય હતા. ભગવાન રામે અહયાને શાપમુક્ત કરી હતી. રણ પ્રદેશમાં તરસ્યા માણસોને તે ગંગાજળ પીવડાવી દીધું સપ્તર્ષિમાં ગૌતમનું સ્થાન છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org