________________
સ્મૃતિગ્રંથ
૪૦૩
સત્તા તૂટી અને પરિણામે દંભી ધર્મગુરૂઓના પંજામાંથી લેકની એકમત ન હોવાથી તેમાં પણ હનફી, સાફેઈ, માલેકી, હંબલ જેવા મુકિત થઈ. ભૂયરે કહ્યું કે ઈસુના બાર શિષ્યને ધમ એજ મારે પિટાપંથે પડી ગયા છે. સુન્નીઓની વધુ વસ્તી તુર્કસ્તાનમાં જોવા ધમ છે. ધાર્મિક વડા તરીકે પોપની સત્તાને તેણે અસ્વીકાર કર્યો. મળે છે. ઈરાન અને ભારતના અમુક ટકા મુસ્લિમે સિવાય દુનિજે અનિષ્ટો ધમસંઘમાં (Church) ફેલાયાં હતાં તે દૂર કરવા યાને બધા જ મુસ્લિમો સુન્ની પંથમાં શ્રદ્ધા ધરાવે છે. માટે તેને પાદરીઓને લગ્ન કરવાની છૂટ હોવી જોઈએ એવી શિયા - “શિયા” એટલે પક્ષકાર, હઝરત મહંમદ પયગંબર હિમાયત કરી. ઈસુની પૂજાને બદલે (Cross) વધ સ્તંભની અને પછી ત્રણ ખલીફાઓ બેટી રીતે ગાદીએ આવ્યા એમ આ પંચના તેની પાછળના બલિદાનની ભાવનાની પૂજા કરવાનો આદેશ આપ્યા અનુયાયીઓ માને છે. તેમના મતે ચોથા હઝરત અલી જ ખરા આ ધર્મના અનુયાયીઓની સંખ્યા દુનિયામાં લગભગ છ કરોડ વારસદાર હતા. તે ઈશ્વર નિર્મીત હતા. હઝરત અલી તથા તેમના જેટલી થવા જાય છે.
અગીયાર વંશ મળી કુલ બાર ઈમામ (ધર્મગુરુઓ)ને રિયા લેકે
સ્વીકાર કરે છે. હઝરત અલીના પુત્રોએ એ સમયના ખલીફની મન કેથોલિક તેમજ ટેસ્ટંટ બને પંથે આભત્રીના
ઈસ્લામ અંગેની નીતિને પડકારેલી, પરિણામે કરબલાના મેદાનમાં સિધ્ધાંતમાં, અવતારવાદમાં, તથા ઋણ-મોક્ષ વ. બાબતમાં મતૌકય
તેઓ (હસન અને હુસેન) શહીદ થયા. આ શહીદીની યાદમાં આજે ધરાવે છે. પ્રોટેસ્ટંટ પંચના પેટા પંથેમાં પ્રેક્ષ્મીટેરિયન ( જહાન
પણ તાજીયા કાઢવામાં છે. તે શોકને દિવસ મનાય છે જ્યારે કેવિન) કે જેઓ બેપ્ટીઝમ તથા કમ્યુનિયન વ. એજ સંસ્કારમાં
ઈદની ઉજવણી એ આનંદને દિવસ છે. આ પંચ પ્રગતિવાદી માને છે તથા અચલ પ્રારબ્ધતાવાદને ટેકો આપે છે તેઓ તથા
તથા ઉદારમતવાદી છે. ધાર્મિક વડા (ઈમામ નક્કી કરે તે (પરિયુરીટને કેવળ ચારિત્ર્ય શુધ્ધિ પર ભાર મૂકે છે, અને શ્રેષ્ઠ નૈતિક
સ્થિતિ પ્રમાણે) ધર્મપુત્રોને અચે તેઓ ગ્રાહ્ય માને છે. આ ઉપરાંત જીવન જીવવાનો આદેશ આપે છે. આ ઉપરાંત યુનિટરીયન
તેઓ મુઆવીઆ-યઝીદના પક્ષમાંથી તેઓ હસન હુસેનના પક્ષને સુધારણાવાળે સંપ્રદાય છે જેમાં જીસસને ઈશ્વરપુત્ર કે ઈશ્વરની સ્વીકારે છે. ખિલાફત પસંદગી દ્વારા નહિ પણું વંશપરંપરાગત અવતાર માનવાને બદલે એ સંપૂણ સદગુણી માનવ તરીકે સ્વીકા- હેવી જોઈએ એમ આ પંથના અનુયાયીઓ માને છે. શિયા મુસરવામાં આવે છે. ઈશ- માનવ-સેવા-મેણ એ ખ્રિસ્તી ધર્મની તમામ મુખ્ય ઇરાન અને આફ્રિકામાં વસતા જોવા મળે છે. વિશેષતા છે. બીજાનાં દુઃખ અને અજ્ઞાનના નિવારણ માટે પોતાનું તેમના ધમ પર અન્ય ધની ખાસ કરીને છઠ્ઠર ધમની અસર જીવન અર્પણ કરવું, સારા સેમેરીટનની કથામાં કહ્યા મુજબ~ થઈ હોય એમ જણાય છે. આ ઉપરાંત બીજા લેકો પોતાના પડોશી પર પ્રેમ રાખ, ઈશ્વર પાપીઓને ક્ષમા આપે છે એમ ઈમામ તરીકે આગાખાનને સ્વીકારે છે. જે રયાન પરંપરાગતનું છે. શ્રધા રાખવી, વેરની ભાવનાથી વૈર શમતાં નથી. વ. ખ્રિસ્તી દાઉદી વહોરા લોકો પોતાના ઈમામ તરીકે વડામુલ્લાજીને સ્વીકારે ધર્મને અમુલ્ય ઉપદેશ છે. આ ધમ આજે દુનિયામાં લગભગ ૫૦ છે અને તેમના આદેશ મુજબ ધાર્મિક વ્યવહાર ગોઠવે છે. હઝરત કરોડ ઉપરાંત લોકે પાળે છે.
મહમદ પયગંબરનાં પુરી ફાતિમા અને જમાઈ હ. અલીના વંશજ
સંયદ તરીકે ઓળખાય છે. પ્રથમ ત્રણ ખલીફાના વંશજો શેખ ઈસ્લામ ધર્મ : ઈસ્લામને અર્થ છે શાન્તિ યા સલામતિ
તરીકે ઓળખાય છે. પરમેશ્વર એક છે અને મનુષ્યમાન સરખાં છે એ સાદું પણ મહાન સત્ય ઇસ્લામ ઉરામ રીતે આપણી સમક્ષ ધરે છે. નેકી, દયા અને સફીમન :સંપ એ ત્રણ ચીજો અન્તઃ રણને શુદ્ધ કરવાવાળી હોઈ તેનું સેવન કરવા ગ્ય છે. હઝરત મહંમદ પયગંબર દ્વારા સ્થાપિત આ
“સૂફ” એટલે કીન અને “સૂફી” એટલે ઉનનાં વસ્ત્રો કે કામળે ધર્મમાં પણ કેટલાક પંથે પડી ગયા છે. સુની – “સુન્ન’=માર્ગ પરનાર એવા એક અન્ય ધટાવવામાં આવે છે. બાજા અન્ય તમારું યા સ્મૃતિ Tradition એવા શબ્દ પરથી આ શબ્દ ઉતરી આવ્યો “સીફ અટલ એક બાજુએ થઈ જવું મારવા જેવું-દુનિયા છે. મુસલમાનોને મોટો ભાગ સુન્નીઓ છે. તેઓ પરંપરાગત તરફથી માં ફેરવી અલાહની ભકિત તરફ વળી જનાર જ્ઞાની, સંપ્રદાયને અનુસરનારા છે. હઝરત મહંમદ પયગંબરે સાચવી રાખેલી મક્કામાં આવેલા કાબા નજીક સફા નામની ટેકરી છે, જ્યાં રોજ પ્રણાલિકાને અનુસરનારા છે. તેઓ હઝરત મહમદ ને જ નમાઝ, તપ વ. કરી જીવન પસાર કરનારા લેકે તે મૂકી લેકે. મુખ્ય પયગંબર માને છે. કુર્માને અને હદીસમાં જગા યા પ્રમાણે સફાચકખાઈ=વિચાર, વાણી અને કર્તવ્યમાં પવિત્ર=આંતરિક જ પરંપરાનું ચુસ્તપણે પાલન કરવામાં માને છે. કુરાનના આદે. શુદ્ધિને લઈ ને તેઓ “સૂફી” નામથી ઓળખાતા એ પણ એક શાને ફરજ અને મહમદ સાહેબની દિનચર્યાને સુનત કહેવામાં મેત છે. આ મત ગૂઢવાદ તરફ મુકેલે છે-ઈસ્લામને આ ભકિતઆવે છે. આ મતમાં મુકતેચ્છાને સ્થાન નથી. પરિસ્થિતિ ગમે તે પ્રધાન સંપ્રદાય છે, અને અદ્ધ તવાદ તથા અધ્યાતમવાદના તત્ત્વહોય પણ ધર્મની આજ્ઞાનું ચુસ્તપણે પાલન કરવાનું છે.
જ્ઞાન પર રચાયેલા અને સ્વતંત્ર વિચારસરણી ધરાવતા આ સંપ્ર
દાયની ઉત્પત્તિ તથા તેને વિકાસ અને પિષણ મુસલમાન દેશોમાં મહંમદ સાહેબ પછીના ધાર્મિક વડા (ખલીફાઓ)ને જે થયેલ છે. પ્રેમ અને ભકિત દ્વારા પરમાત્માને પામવાને એ માર્ગ એતિહાસિક ક્રમ હતો-જેમકે ૧. અબુ બક્ર ૨. ઉમર ૩ ઉસ્માન; નિમ્ન પ્રકારના સ્વ Self ને ઉચ્ચ પ્રકારના સ્વમાં લપ (ના) અલી વગેરે જ યોગ્ય છે. મહમદ સાહેબની દિનચર્યા અંગે પણ કરવાને છે. આ સંપ્રદાયમાં ખુદાને માથક અને ભકિતને આશક
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org