________________
પ્રાચીન–અર્વાચીન મૂર્તિઓને વંદન-પ્રણામ કરતી વખતે બારીકાઈથી જો નિરીક્ષણ કરવામાં આવે તો કાંઈક ને કાંઈક વિશેષતા અને વિલક્ષણતા જરૂર મળી આવશે. તેમાંથી જ આપણને આ પ્રભાવક દેવનાં ગૂઢ રહસ્યોનો ભેદ જાણવા-માણવા મળશે.
માણિભદ્રજીની મૂર્તિઓ પંજાબ, રાજસ્થાન અને યુ.પી.માં લગભગ નહીંવત્ છે. રાજસ્થાનમાં ભૈરવજીનાં સ્થાનો વિશેષ છે; છતાં પણ જે જગ્યાએ જે સંઘોમાં તપગચ્છીય યતિઓનું વિશેષ પ્રભુત્વ હતું તેનાં સ્થાનકોમાં માણિભદ્રજીનાં સ્થાનો જરૂર છે. મધ્યપ્રદેશ અને મહારાષ્ટ્રમાં પણ ઠીક ઠીક સ્થાનો છે.
ખેડા જિલ્લાનાં કપડવંજ (શાંતિનાથ ખડકી) ઉપાશ્રયમાં આ યક્ષરાજનું સ્થાન છે – તે ઘણું જ ચમત્કારિક માનવામાં આવે છે. પેટલાદ અને સારસામાં બિરાજમાન દાદાની મૂર્તિઓ પ્રભાવક છે.
દાદાનો પ્રભાવ અને મહિમા વર્તમાનમાં વધતો રહ્યાની પ્રતીતિ ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ, કર્ણાટકનાં ઊંડાણનાં ગામોમાં દાદાની મૂર્તિઓ આસ્થા-શ્રદ્ધાનું કેન્દ્ર બની ગયાં છે, જે ગામો આ પ્રમાણે છે :
મહારાષ્ટ્રમાં રાજૂર, સંગમનેર, કોતૂર, શ્રીરામપુર, વાંબોરી, રાહુરી, તૂર, મંચર, જુન્નર, વાકગામ, ઘોડેગામ, રાજગુરુનગર, ચાકણ, ઘોટી, આણા, કલંગણા, દેઉર, કામારડી, પુરોસાવલી, થાણા, સોનઈ, અમલનેર, નંદરબાર વગેરે.વર્તમાનમાં શ્રીમાણિભદ્રજીની મૂર્તિઓની વિવિધ પ્રદેશોમાં જે વ્યાપ જોવા મળે છે તે તપાગચ્છના આચાર્યદિ ગુરુભગવંતોના વ્યાપક વિહારને કારણે છે. તેમાંય તપાગચ્છના શ્રીસાગરસમુદાય અને શ્રી પ્રેમસૂરિજી મ. નો- વર્તમાનમાં શ્રી ભુવનભાનુસૂરિજી સમુદાયનો વિશેષ ફાળો શ્રેય હોવાનું અનુમાન કરી શકાય છે.
શ્રી માણિભદ્રજીની જીવનચર્યા : પ્રતિભા-પૂર્વભવ આ ગ્રંથના મુખ્ય ચરિત્રનાયક શ્રી માણિભદ્રદાદા હોઈને અત્રે અનેક તજજ્ઞોની અભ્યાસપૂર્ણ લેખસામગ્રીમાં દાદાના પૂર્વભવની વિસ્તૃત માહિતી રજૂ કરેલ છે. ઉજ્જયિની નગરીમાં ઓસવાલ પરિવારમાં માણેકચંદજીના જન્મથી લઈને જૈનાચાર્યોના પ્રભાવે કરી તેની જિનોપાસના ઇત્યાદિ આ ગ્રંથમાં સુપેરે વર્ણાવાયાં છે.
અગોચર ભૂમિમાં ધરબાયેલા નિધાનને પ્રગટ કરવા પ્રબળ પુરુષાર્થ કરવો પડે છે. શોધસંશોધનથી આવાં રહસ્યો વધુ ફુટ થાય છે. જીવનમાં કેટલીક વખત મનુષ્ય ગંભીર અપરાધ અને પૂજ્યોની આશાતના કરી બેસે તેમાં જેમની આશાતના કરવામાં આવે છે તે તો નિષ્કલંક સુવર્ણસમાં દેદીપ્યમાન બની, વધુ ને વધુ મહિમાવંત બની જગવંદ્ય બને છે; પણ આશાતના કરનાર અશાંત, વ્યથિત અને વિહ્વળ બની જાય છે.
શેઠ માણેકચંદે લોકાયત યતિઓના ભરમાવ્યા વિપથગામી બની ધર્મારાધના કઈ રીતે બંધ કરી અને કેવા કેવા વિષમ વ્યવહારો શરૂ કર્યા અને તેમને પુનઃ શાશ્વત જિનેશ્વર ભગવંત પ્રબોધ્યા માર્ગે લાવતાં તેમનાં ધર્મપત્ની જેઓ શીલવાન અને ધર્મવાન હતાં અને આર્ય સન્નારી સમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org