Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 01

SR No.: 005135
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1986
Total Pages: 256
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 16 MB

Page 56

અભિનવ લઘુપ્રક્રિયા
૩૭
() () 3 વ્યંજન સંધિ % જે રીતે સ્વર સધિમાં બે ભિન્ન સ્વરોની સબ્ધિ અંગેના વિધાનો છે તે રીતે આ પ્રકરણમાં બે ભિન્ન વ્યંજનની સંધિ સમ્બધિ નિર્દેશન છે. સિદ્ધહેમ શબ્દાનું શાશનનો અધ્યાય : ૧ પાદ : ૩ વ્યંજન સબ્ધિ માટે રચેલ છે. તેના આધારે પ્રક્રિયાનું આ પ્રકરણ ઉદધૃત થયેલ છે.
વ્યંજન સંધિ (૧) છુટહૂર્તા: ૨/૫/૭૬
(૨) ત્રિી પન્ન ૧/૩/૧ * સૂત્રપૃથ –: (૧-એ.) તત્તર: (૧-એ), સૂત્રપૃથ:– તીરચ (૬-એ.) Tખ્યમે ૭,એ) * વૃત્તિ : પાન્ત પુરાં સ્વતૃતીયઃ ચાતું વીર્
વૃત્તિ :– વેતિ પાકત તિ અનુનાસિરૂતિ વાનુંमह इति भवति ।
वतते । एवमन्यत्राप्यपेक्षित पद सूत्रान्तरादनवर्तनीयम ઉ વૃત્વથ – પદને અને રહેલાં પુરુ पदान्तस्थस्य वर्गतृतीयस्य पञ्चमे परे स्वः पञ्चमा નો (સ્વ) ત્રીજો અક્ષર થાય છે. જેમકે वा स्यात् । वाङ महः । वाग्मह । વા+મવા+મદ (ને સ્વ વગનાં ત્રીજો - કૃત્યર્થ – (વા, પાત્ત અને અનુનાસિક અક્ષર જ) :
ની અનુવૃત્તિ ચાલુ છે – એ જ રીતે જે કંઈ * અવૃત્તિ :- પઢાતે ૨/૧/૬૪
પદની જરૂરીયાત લાગે તે પણ બીજા
સૂત્રોથી અનુવર્તન કરી લેવું.) વિશેષ :- - અહી વૃત્તિમાં સ્ત્ર શબ્દ
પદાને રહેલ વગીય ત્રીજા અક્ષર પછી પ્રજયો છે તે કઈ અનવૃત્તિ સ્વરૂપે નથી પણ વર્ગીચ પાંચમે અક્ષર આવે તે તે ત્રીજા બારસન્ન પરિભાષાથી હ્ય નો પ્રયોગ કરી પોતાના જ
અક્ષરને (સવ વગનો) પાંચમે અક્ષર વર્ગને ત્રીજો અક્ષર એવું સૂચવે છે.
વિક૯પે થાય છે, જેમકે વાળ + મર્દ = વામદ 0 પાન્ત કેમ કહ્યું ?
વિકઃપે વાદ ન વગનો અનુનાસિક ર છે. વાચ – વાર તે અહીં પદાન્ત નથી
* અનુવૃત્તિ :–ત ના ૧/૨/૩૮ થી નવા 0 ઉદાહરણ :
૩૩ વળ સ્થાન્નેિ ગુનાસિન: ૧/૨/૪૧ વાવે,મિ: = વા+મ: (વગ: મ ૨/૧/૮૬ થી
થી ૩ ગુનાસિ: ૨ નં) =વી+મઃ (આ સૂત્ર થી ના નામસિટૂચવ્યજ્ઞને ૧/૧/૨૧ થી પદ સંજ્ઞા)
एदातः पदान्तेऽस्यलुकू १/२/२७ था पदान्ते 0 sq + મિ:= g+fમઃ છ વડે (અહીં ૬ મૂર્ધન્ય
ક વિશેષ :-- hવૃત્તિમાં જણાવેલ છે કે છે તેનો શું તૃતીય ૩ થશે. કેમકે ટેવ પણ મૂર્ધન્ય છે.) કેઈપદની જરૂરિયાત લાગે તે બીજા બીજા સૂત્રથી છે ? વર-વરતિ માં ના ટુ કેમ ન થયું ?
અનુવર્તન કરવું –તે ન્યાય :- *અપેક્ષાઓfધારઃ [+વરતિ- (ઃ :- અંતરંગ છે).
ને આધારે સમજવું પેલા-ઈષ્ટતા-ઈષ્ટ હોય તે જર +રત અહીં વર પદ છે પણ (વરસે દ્વિતીયે
તે સૂત્રોના અધિકાર ચાલે છે તેમ સમજવું. ૧/૪/૭ સૂત્રના વિધાન બળથી) ૨ ને થશે.
0 અનુનાસિ શબ્દથી સ્વ સ્વ વર્ગને પાંચમે અક્ષર कश+चरति
સમજવો.
(૬૨)
* ન્યાય :- ન્યાય સંગ્રહ ૧૨, પૃ. ૧૨.