Abhinav Hem Laghu Prakriya Part 01

SR No.: 005135
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Abhinav Shrut Prakashan
Publication Year: 1986
Total Pages: 256
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Grammar
File Size: 16 MB

Page 45

૨૬
એકજ તૃતીયા સમાસમાં હોવા જોઈએ. ૦ તિ સ્થેાવા ૧/૨/૨ થી વિકલ્પે હરવ થતા
શીત ઋતઃ પણ થાય.
0 ? અહીં તૃતીયા સમાસ કેમ કર્યું ? પ્રમથાસૌ તથ - વરમ ખૂબ પીડાયેલા. અહીં ક ધારયસમાસ છે માટે સૂત્ર તે તૃતીયા ન લાગતા અવળચે ૧/૨/૬ લાગી અ+=
થયા.
0 ? સમાસ કેમ કર્યું ? દુઃલેન ત:-સુલેનત : દુઃખ પિડીત અહીં દુ:લેન શબ્દ તૃતીયા છે પણ તેના ઋત શબ્દ સાથે સમાસ થયા નથી માટે આ સૂત્ર લાગી રૢ થશે નહીં.
क्षुधा :- સુ+ત=શ્રુતઃ અહીં ક્ષુધા+ગાત એ રીતે સાદ ઉપસગ પૂર્વ કે ત ધાતુ છે. સમાસ નથી તેથી ક્ષુધા+બાત =ક્ષુધાત : થયુ. તે ત્યા વસત્ય ૧/૨/૯ સૂત્રથી જ્ઞ વ` (ઉપસગ*-ક્ષા) અને ઋકારની સન્ધિથી થયેલ બાર છે.
[૪૧]
(૫) છે. તસધ્ધાર
૧/૨/૧૨
* સૂત્રપુશ :-- પત્ đત (૧-ખ) સન્ધ્યક્ષ : (૩-ખ.) એ પદ
* વૃત્તિ : अवर्णस्य सन्ध्यक्षरैः परैः सह ऐ औ स्याताम् । तव - ऐषा तवैषा महा - ऐश्वर्य મદે વથ । તવબૉદ્દન: તૌન: તન-પાયઃ તવૌવાવ:।
H નૃત્ય :- આ વણ (૬ ૪) થી પર સન્ધ્યક્ષર (. તે, જો, નૈ) આવે તે જ વણ ની સાથે તેના તે શ થાય છે. (એટલે કે જ્ઞ કે જ્ઞાન કેપે છે અને એ કે લ+ો કે = ઉદા.-મહા+હેશ્ર્વય =મહૈશ્ચય મેં માટુ એ શ્વય સવવા સૌષા-તારૂ-આ
બધા ઉદાહરણમાં અન્ય અવણ ની સન્ધ્યક્ષર સાથે સન્ધિ છે.
* અનુવૃત્તિ :— અવળ ચેયાફિનૈયાવર ૧/૨/૬થી અવળચ
5 વિશેષ :— આ સૂત્રથી આઠ ભેદે સન્ધિ ની પ્રાપ્યિ છે અ+, લા+દુ એ રીતે... 0 ? સૂત્ર હૃત્યાત્વા ૧/૨/૧૧ માં ઉપસગ સહિત
અભિનવ લઘુ પ્રક્રિયા
જ્ઞ ની વાત છે. અહીં માત્ર ત્ર વર્ણની વાત કેમ? સૂત્રમાં સન્ધ્યક્ષ: (Ìના)પ્ર યોગ દ્વારાજ આડકતર સૂચન છે કે વળ ચ ૧/૨/૬ ની જ અનુવૃત્તિ લેવાની છે. તેથી ઉપસગ' સહિત અને રહિત બન્ને ઞ વ લેવા.
C
0 ? બ.વ. કેમ મૂકયુ ? ઉપસર્ગની અનુવૃત્તિ અટકાવવા સન્ધ્યક્ષઃ બહુવચન મૂકવુ.
0 ? સ્થાનિ−ત્રાસન્ન પરિભાષા થી (એ માત્રામાં) માં ! અને સૌ માં સ્રો સમાઇ જાય છે.
[૪૨] (૬) ચૌરીતો સમાસે ૧/૨/૧૭
* સૂત્રપુથ :-- વા (૧-એ.) ગષ્ઠ ગોતુ (૭-એ.) સમાત્તે (૭-એ.) (ત્રિ ૫૬) * વૃત્તિ :— ओष्ठौत्वा: पदयोः समासेऽवर्णस्य लुग्वास्थात् । बिम्बोष्ठी । विम्वोष्ठि स्थूलातुः । स्थूलौतुः
क्वचिदन्यत्राप्येदेतोः परयोरवर्णस्य लुग्वाच्या अद्य-ओम् अद्यम् । इह-पवतिष्ठ इवतिष्ठ (क्वचिदवर्णस्येवणविणभ्यां सह
वाच्ये) स्व-ईर: स्वैरः । स्व- ईरिणी સ્વૈરિની અક્ષ-દિની ક્ષદિની પ્ર-૩ઢ:pia:
# નૃત્ય :- રૂ વણથી પર જયારે લોષ્ઠ અનેોતુ શબ્દના આ આવ્યા હાય તથા તે બચન્ત શબ્દની સાથે ફ્લોર અન આંતુ શબ્દના સમાસ થયા હોય ત્યારે અવાસ્ત રાખ્તના અન્ય અ વણ ના વિકલ્પ હુ લાપ થાય છે. ઉદા. વિખ્વાજારાવારો યસ્યા સા: વિસ્વાઇિ પક્ષે વિશ્ર્વષ્ટિ ( લેાપ થયા ત્યારે વિસ્તૃનોf 0 લ લેપન થાય ત્યારે વિસ્વષ્ટિ-પેટા-જ્યા: થી આ થશે. 0 Úશ્વાસ શ્રોતુ શ્વ
સ્કૃત-થૂટોતુ આ લેપ સ્થૂળ-સ્વર સન્ધિ
* અનુવૃત્તિ :- 1 अवर्ण स्वर्णादिनै दादरल ૧/૨/૬ થી કાળ ત્ય અનિયાયેજીરોને ૧/૨/૧૬ થી
- વિશેષ :— વિàાટિ પાકા ટીંડોરા જેવા લાલ હાર્ડ વાળી સ્રોક્ટ+ટી-નાસિૌ... ૨/૪/૩૧