________________
શાશ્વત સૌરભ ભાગ-૨
૯૦
ભગિનીમંદિર ઊભું કર્યું. ૧૮ થી ૪૫ વર્ષની ૧૦૦ જેટલી અસરો સામે અવાજ ઉઠાવવા ઇલાબહેને ૧૯૮૩ બહેનોને રસોઈ, સીવણ, સંગીત વગેરે શીખવવામાં આવે છે. “અવાજ નામની સંસ્થા Ahemdab Women's Action વૃધ્ધજનો માટે વાનપ્રસ્થ મંદિર સ્થાપ્યું.
Group (AWAG)ની સ્થાપના કરી. - આ વિસ્તારનાં સ્ત્રી-પુરુષો મોટેભાગે મળતી કામ કરે છે. ઈલાબહેને જાતે બહેનોને મળીને સમાનતા અને તેમનાં બાળકોને સાચવવા અનુબહેને ઘોડિયાઘર શરૂ કર્યા. સલામતી માટે જાગૃતિ લાવવાનું શરૂ કર્યું. આ કાર્ય સહેલું ન આવાં ૧૬ જેટલાં કેન્દ્રો ચાલે છે, જેમાં મજૂરોનાં ૬ થી ૬૦ હતું. સમગ્ર સમાજની માનસિકતા બદલે ત્યાં સુધી સ્ત્રીઓ પ૨ " માસનાં બાળકોને રાખવામાં આવે છે અને તે માટે કોઈ પૈસા થતી હિંસા અને અસમાન વ્યવહાર અટકાવવાનું મુશ્કેલ છે. • લેવાતા નથી.
છેલ્લાં ૨૫ વર્ષથી અવાજ સંસ્થા બે અરે કાર્ય કરે છે : એક, ૧૯૯૦થી પૂરતી પથારી સાથેની હોસ્પિટલ શરૂ કરવામાં
તો, હિંસાનો ભોગ બનેલી સ્ત્રીઓને મદદ કરવાનું તેમજ આવી, જેમાં કોમ્યુટરાઇઝૂડ પેથોલોજિકલ લેબોરેટરી,
સમાજમાંથી આ દૂષણને નાબૂદ કરવાનું. સ્ત્રીઓની મદદ માટે સોનોગ્રાફી મશીન, એક્સ-રે અને અદ્યતન ઓપરેશન થિયેટરની
૨૪ કલાકની હેલ્પલાઇન ચાલે છે, જેનો નંબર ૧૦૯૧ છે. આ સુવિધા કરવામાં આવી છે, જેનો લાભ આસપાસનાં ૧૨૦
નંબર પર કોઈપણ બહેન, તેના પડોશી, સગાવહાલાં–કોઈપણ જેટલાં ગામોને મળે છે. અહીં નેત્રકેમ્પો તથા કુટુંબકલ્યાણ
હિંસા સામે જરૂરી મદદ માગી શકે છે. “અવાજ' દ્વારા તે કેમ્પોનું આયોજન પણ થાય છે.
આપવામાં આવે છે, જેવી કે પોલીસનું રક્ષણ, કુટુંબીજનોની
સમજાવટ અથવા બહેનોને આશ્રય પણ પૂરો પાડવામાં આવે છે. અનુબહેનના આ મહાભારત કાર્ય માટે તેમને અનેક એવોર્ડ અને સમ્માન મળ્યાં છે. ગુજરાત રાજય સરકાર દ્વારા
બીજા સ્તરના કાર્યમાં સ્ત્રીઓને સમાન ગણવામાં આવે એવોર્ડ, ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી દ્વારા સમ્માન, અશોક
તે માટે વિવિધ સંસ્થાઓને, પોલીસ વિભાગને, કાનૂન ગોંધિયા એવોર્ડ, રાષ્ટ્રપતિ વેંકટરામન દ્વારા સન્માન, “ગુર્જર
ઘડનારાઓને, જાહેરાત એજન્સીઓને, પાઠ્યપુસ્તક મંડળને રત્ન' એવોર્ડ, “જ્યોતિસંઘ' દ્વારા એવોર્ડ, જાનકીદેવી બજાજ
તેમજ ન્યાયાલયોને સ્ત્રી સમાનતા અંગે “અવાજ જાગૃત કરે છે. એવોર્ડ અને માનપત્ર વગેરે મળ્યાં છે.
ઇલાબહેન સ્ત્રીઓના અધિકારો માટે વર્ષોથી પરિશ્રમ આમ પોતાનાં સેવાકાર્યોથી સમગ્ર ઉજ્જડ વિસ્તારને ઉઠાવે છે. સ્ત્રીઓના અધિકારો માટે તેમણે કોર્ટનાં ચક્કરો કાપ્યાં સેવાની સુગંધથી મઘમઘાવી દીધો. કમનસીબે તેઓ પોતે
છે. અનેક પ્રકારની ધમકીઓ અને જોખમો વચ્ચે તેઓ સ્ત્રીઓના કેન્સરનાં ભોગ બન્યાં. ૧૮-૧૨-૨૦૦૧ના રોજ તેમનું અવસાન
અધિકારો માટે લડ્યાં છે. સમાજમાં જાગૃતિ લાવવા શેરી નાટકો થયું.
તથા શિબિરોનું આયોજન પણ “અવાજ' સંસ્થા કરે છે. ઇલાબહેન પાઠક
નફિસાબહેન બારોટ પરંપરાગત સંસ્કારોથી સદીઓથી સમાજમાં ગૌણસ્થાન
ભરૂચના સંસ્કારી મુસ્લિમ પરિવારમાં જન્મેલ ધરાવતી અને કુટુંબમાં શોષાતી, પિડાતી સ્ત્રીઓ માટે અવાજ
નફિસાબહેને ગ્રામલક્ષી વિકાસકાર્યો કરવાની હામ ભીડી. ઉઠાવનાર ઇલાબહેન પાઠક અને તેમની સંસ્થા “અવાજ' આજે
અનુસ્નાતક સુધીનો અભ્યાસ કર્યા બાદ કશુંક નક્કર કાર્ય તો સુપ્રસિદ્ધ છે. સુશિક્ષિત નાગર કુટુંબમાં જન્મેલાં ઇલાબહેન
કરવાની ઈચ્છા જાગી. વાસ્તવની ધરતી પર કદમ મૂકતાં એ અંગ્રેજી સાહિત્ય સાથે એમ.એ. થયાં છે. વાચન-લેખનના
સ્પષ્ટ થયું કે લોકો જ પોતે પોતાની મદદ કરી શકે તે માટે તેમને શોખમાંથી જ તેમને આ કેડી મળી. વિદેશોમાં ચાલતી સ્ત્રી
સક્ષમ બનાવવાં જોઈએ. સમાનતાની ચળવળ વિશે વાંચતાં તેમના જેવી સંસ્થાની આપણા ૧૯૮૧માં અન્ય સાથીદાર બહેનો સાથે તેમણે “ઉત્થાન' દેશમાં વિશેષ જરૂર છે તેમ તેમને લાગ્યું.
નામની સંસ્થા સ્થાપી. શરૂઆત કરી ભાલકાંઠાના સૂકા પ્રદેશથી. અહીં મુશ્કેલી એ હતી કે પુરુષપ્રધાન સમાજનાં ધોરણો
અહીં ક્ષારવાળી જમીનને કારણે વરસાદનું પાણીયે ખારું થઈ સ્ત્રીઓમાં પણ એટલાં દઢ થઈ ગયેલાં કે સ્ત્રીઓ પણ તેમના પર
જતું. તેમ થતું રોકવા તળાવોમાં પ્લાસ્ટિકની વિશાળ ચાદરો થતી હિંસાને સ્વીકારી લેતી હોય છે. સ્ત્રીઓ સામે થતા
પાથરવાથી ફાયદો થયો. તે સાથે લોકોની સામાજિક, આર્થિક,
Jain Education Intemational
ucation Intermational
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org