Page Text
________________
શાશ્વત સૌરભ ભાગ-૨
૩૯૧ વેઠીને પણ તેમણે પાંચ વર્ષ 'ડાંડિયો' ચલાવ્યું. પોતાના લખાણો તેમણે “ગ” બહાર પાડ્યું તે દરમ્યાનની કથા એટલે વિદેશમાં મારફતે જોશ અને પ્રાણ પ્રગટાવનાર નર્મદે નિખાલસતા, થયેલા ગુજરાતી પત્રકારત્વની ગાથા. ભારતમાં આઝાદી સચ્ચાઈ, નિર્ભયતા અને પૂર્ણ ગંભીરતાથી પત્રકારત્વની પ્રવૃત્તિ આંદોલનની કથા જેટલી રસપ્રદ છે એટલી જ વિદેશમાં વસેલા જીવનના થોડા કાળમાં કરી.
ભારતીયો દ્વારા ભારતના આઝાદી આંદોલનની કથા રસપ્રદ છે.
લંડન અને પેરિસમાં જેમ શ્યામજી કૃષ્ણ વર્માની પ્રવૃત્તિઓ અને નવલરામ જગનાથ ત્રિવેદી
પત્રકારત્વએ આઝાદી આંદોલનને બળ પૂરું પાડ્યું તેમ (૧૮૫થી ૧૯૪૪)
અમેરિકામાં “ગર' ચળવળના પ્રણેતા હુસેન રહીમ ઉર્ફે છગન ગુજરાતી ભાષા-સાહિત્યના વિવેચક. હાસ્યલેખક તેમજ ખેરાજ વર્માએ આઝાદી આંદોલનની વાતને પ્રસરાવી હતી. શિક્ષણકાર, મૂળ વઢવાણના પણ કાર્યક્ષેત્ર અમદાવાદ. “કેતકીનાં ૧૯૧૪ના મે મહિનામાં સાનફ્રાન્સીસકોમાંથી ગુજરાતી પુષ્પો” અને “પરિહાસ’ હાસ્યનિબંધ સંગ્રહોથી જાણીતા બન્યા. ભાષામાં પત્ર નીકળ્યું “ગ'. તેના તંત્રી છગન ખેરાજ વર્મા ઉર્ફે તે સમયનાં સામયિકોમાં તેમના લેખોથી તેઓ જાણીતા થયા. હુસેન રહીમ. ૧૪ જાન્યુ, ૧૯૧૦ના રોજ તેઓ અમેરિકાના તેમણે અનેક સંપાદનો અને અનુવાદો આપ્યાં છે.
વાનકુંવર પહોંચ્યા અને અસ્તિત્વ સંધર્ષ શરૂ થયો. ૧૮૫૦
પછીના વર્ષોમાં ચીન, સિંગાપુર, મલાયા, હોંગકોંગ, બ્રહ્મદેશના દેસાઈ નારાયણ મહાદેવ
લોકો ચીની લોકોની સલાહથી વધુ કમાણી માટે કેનેડા ગયા. પત્રકાર, સ્વાતંત્ર્ય સેનાની મહાદેવ દેસાઈના પુત્ર અને જેમાં પંજાબીઓ બહુ મોટી સંખ્યામાં હતા. ત્યાંની પ્રજા “કાળા ગાંધીજીના ખોળામાં રમવાનું જેમને સદ્ભાગ્ય સાંપડ્યું હતું તેવા ભારતીયોને સાંખી શકે તેમ જ નહોતી તેથી ૧૯૧૧માં શ્રી નારાયણભાઈ દેસાઈને હાલમાં જ સાહિત્યના ક્ષેત્રનું સર્વોચ્ચ ભારતીયોનું આગમન પ્રતિબંધિત કરાયું. કેટલાંક લોકો સન્માન મૂર્તિદેવી એવોર્ડ ભારતીય જ્ઞાનપીઠ દ્વારા આપવામાં ફિલિપાઈન્સ થઈને અમેરિકા પહોંચ્યા અને પોતાનું સ્થાયીત્વ આવ્યો છે.
અને તે અંગેના અધિકારો મેળવ્યા. હુસેન રહીમ ઉર્ફ છગન તેમણે ભૂદાન આંદોલનમાં ભાગ લીધો હતો અને ખેરાજ વર્મા આ બધી પ્રવૃત્તિમાં જોડાતા ગયા. તેમના જમીનવિહોણા લોકો માટે ઘણી જમીન સંપાદિત કરી હતી. પૂર્વસૂરિઓએ “ફ્રિ હિન્દુસ્તાન', “સ્વદેશી સેવક', “ઇન્ડિયન અહિંસા, યુવાનેતાગીરી, ભૂખમરો અને શાંતિ જેવા મુદ્દે તેમણે સોશ્યોલોજીસ્ટ’, ‘વંદે માતરમ્' જેવાં અખબારો શરૂ કર્યા હતાં. વિશ્વની અનેક જાણીતી માન્યતા પ્રાપ્ત સંસ્થાઓમાં ભારત લાલા હરદયાલ સાથે જોડાઈને ઔદ્યોગિક મજૂરો માટે કામ તરફથી પ્રતિનિધિત્વ કર્યું હતું. તેમનું કર્મક્ષેત્ર શરૂઆતના વર્ષોમાં
કરવાનું નક્કી થયું. ખૂબ મોટા પાયે વિતરણ કરી શકાય તેવી ઉત્તરભારત અને તેમાંય ખાસ કરીને યુ.પી., બિહાર રહ્યું.
પ્રકાશન યોજના બનાવાઈ અને “ગધ્રપત્રો’ના નિર્માણની યોજના ૧૯૭પમાં કટોકટી લદાઈ તે દરમ્યાન તેમણે અનેક લેખો લખ્યા
અમલમાં મુકાઈ. પેશાવરી ઉર્દૂ, ગુરૂમુખી હિન્દી અને અને જનમત ઊભો કર્યો. તેમણે ચાર મહત્વની પુસ્તિકાઓ - ગુજરાતીમાં “ગપત્રો' બહાર પડવા લાગ્યાં. સરમુખત્યારશાહીને સમજીએ', “કોંગ્રેસજનોં કો ખુલ્લાપત્ર', ૧૯૧૪ના ૧૦મી મે ના રોજ ગુજરાતી “ગ'નો અહિંસક પ્રતિકાર, “અહિંસક પ્રતિકારની પદ્ધતિઓ' પ્રગટ કરી આરંભ થયો. પીળા કાગળ પર એ છપાયું હતું. “ક્રાંતિના હતી. તેમના જાણીતા પુસ્તકો “સંત સેવતા સુકૃત વાધે'ને ગુજરાત પ્રચારાર્થે વિના મૂલ્ય વિતરણ' એવી ઘોષણા તેની પર હતી. સરકારે તથા “મારું જીવન એજ મારી વાણી” ભાગ ૧ થી ૪ને
ભારતીય ભાષા પરત્વેનો પ્રેમ આ સામયિકના એક લખાણમાંથી ભારતીય જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કૃત કર્યા છે. હાલમાં તેઓ ગૂજરાત
સ્પષ્ટ થતો હતો. જે મુજબ, “દુનિયાના ઇતિહાસમાં કોઈપણ કાર્ય વિદ્યાપીઠના કુલપતિ છે.
પુરું થયું હોય તો તે તેની પ્રાદેશિક ભાષાઓને આધારે, નહીં કે છગન ખેરાજ વમનું (ગ) અને વિદેશી ભાષાથી.’ આ પત્રો જપ્ત થયાં તો ભારતીયોની વચ્ચે વિદેશી ગુજરાતી પત્રકારો.
ખુદ જર્મન લશ્કરે વહેંચ્યા. છગન ખેરાજ વર્માએ “કોમાગોટા
મારુ' નામનું જાપાની જહાજ ખરીદ્યું અને ભારતીય ગાંધીજીના જન્મના ચાર વર્ષ પહેલાં પોરબંદરમાં જ
વસાહતીઓને લઈને કાનૂની લડાઈ અનેક વર્ષો સુધી લડ્યા. ૧૮૬૫માં છગન ખેરાજ વર્માનો જન્મ થયો હતો. અમેરિકામાં
વાનકુંવર બંદરે બે મહિના સુધી જહાજ પર સૌને રાખવા સહેલી
Jain Education Intemational
www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only
ain Education International
For Private & Personal Use Only
| SR No. | 005127 |
| Book Title | Dhanyadhara Shashwat Saurabh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 970 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 45 MB |