________________
૨૩૫
સ્વપ્ન શિલ્પીઓ.
(૯૪) (કરાંચી) પાક મુસ્લિમ ગુજરાતી “સૌથી સુંદર ઝવેરાત'ની ઉપમા આપેલી! સાહિત્યમંડળના પ્રમુખ તરીકે સેવા આપનાર (૮) લઘુલિપિ' અને “શીઘલિપિ'ના યોજક મુસ્તફા ગુલામહુસેન (૧૯૦૭-૧૯૬૯) : વરાછા- : વ્યાસ હરિકૃષ્ણ મોહનલાલ (૧૯૦૪-૧૯૪૭) વતન સુરતના વતની. ૧૯૩૭માં કરાંચી ગયેલા. સાહિત્ય, ઇતિહાસ લાઠી. વૈજ્ઞાનિક શોધખોળોમાં રસ હતો. અને ઇસ્લામી ઇતિહાસ એમનાં રૂચિક્ષેત્રના વિષયો હોવાથી તે અંગેનાં લેખો લખેલાં.
(૯૯) ગુજરાતી ભાષાના વિકાસ અને એની
વ્યુત્પત્તિ અંગે પાયાની વિચારણા કરનાર શાસ્ત્રી (૫) ગુજરાતના લોકસાહિત્યના ઉદ્ધાર,
(ત્રવાડી) વ્રજલાલ કાળિદાસ (૧૮૨૫-૧૮૯૨) : વતન લોકસાહિત્યને શિષ્ટ ભોગ્ય સ્વરૂપમાં રજૂ કરી તેને
મલાતજ, તા. પેટલાદ, ગુજરાતી ભાષાનો ઇતિહાસ પ્રતિષ્ઠા અપાવનાર સાહિત્યકાર ઝવેરચંદ મેઘાણી
(૧૮૬૬), ‘ઉત્સર્ગમાળા' (૧૮૭૦), “ધાતુસંગ્રહ' (૧૮૭૦), (૧૮૯૭-૧૯૪૭). જન્મ-ચોટીલા, વતન-બગસરા. આ કવિ, ‘ગર્જરભાષાપ્રકાશ' (૧૮૯૨) અને “ઉક્તિસંગ્રહ' વ. નવલકથાકાર, વાર્તાકાર, લોકસાહિત્યના સંશોધક-સંપાદક,
દ, ભાષાવિષયક મૂલ્યવાન ગ્રંથો એમણે આપેલ છે.
ભાષાવિષયક મલ ગાયક, વિવેચક, પત્રકાર, અનુવાદક, આઝાદીના લડવૈયાને મહાત્મા ગાંધીજીએ “રાષ્ટ્રીય શાયર'નું બિરુદ આપેલું.
(૧૦૦) ગુજરાતમાં પ્રથમ હાઇકુ સંગ્રહ
સુભાષ શાહનાં કાવ્યોની ચોપડી' (૧૯૬૫) છે. શાહ (૫-અ) ગુજરાતી રાઈટર્સ ગિલ્ડ, યુ.કે.ના સુભાષ રસિકલાલ (૧૯૪૧)નો જ. બોરસદમાં. હઠીસંગ પ્રમુખપદે રહેલા મેન્ક યાકુબ ઉમરજી “મહેક
વિઝયુઅલ આર્ટ સેન્ટર–અમદાવાદના ડાયરેક્ટરપદે રહી ચૂક્યા ટંકારવી' (જ. ૧૯૪૦)-કવિ. જન્મ ટંકારીઆ, જિ. ભરૂચ. છે. ‘સબરસ' (૧૯૧૩)માં ઇંગ્લેન્ડમાં વસતા કવિઓની કૃતિઓનું
(૧૦૧) શાહ સુમન ગોવિંદલાલ (જ. કાવ્યસંગ્રહરૂપે સંપાદન છે.
૧૯૩૯)નું “સંરચના અને સંરચ' (૧૯૮૬) એવું (૯૬) ગુજરાતામા ખાચબીનો પહેલો સંગ્રહ પહેલું ગુજરાતી પુસ્તક છે જેમાં સંરચનાવાદી અને લીલાવતી મુનશીકૃત રેખાચિત્રો : જૂના અને નવાં ઉત્તરસંરચનાવાદી વિવેચનભૂમિકાને વિસ્તારથી (૧૯૨૫) છે.
સળંગ રીતે રજૂ કરેલ છે. વાર્તાકાર, વિવેચક, સંપાદક, (૯૯-૮) ગુજરાતી સાહિત્યમાં સ્મૃતિચિત્રોનું શાહ સુમનનો જન્મ ડભોઈમાં. ૧૯૭૭થી ગુજ. યુનિ. પહેલું પુસ્તક “સ્મરણમુકુર' (૧૯૨૬) છે, લેખક{ ભાષાસાહિત્યભવનમાં રીડર તરીકે રહ્યા. નરસિંહરાવ દિવેટિયા છે.
(૧૦) શુકલ નથુરામ સુંદજી (૧૮૬૨(૭) ૧૯મી સદીમાં ગુજરાતી ૧૯૨૩)નો “નાટ્યશાસ્ત્ર' (૧૯૧૧) ગ્રંથ ગુજરાતી લોકસાહિત્યનાં સ્ત્રી-સંશોધક વાડિયા પુતળીબાઈ ભાષામાં પ્રથમવાર ભરતના નાટ્યશાસ્ત્રનો પરિચય ધનજીભાઈ (૧૮૬૪–૧૯૪૨) સંકલિત ગીતો કરાવે છે. ઇટાલિયન કવિની દૃષ્ટિએ “સૌથી સુંદર ઝવેરાત. શુકલ નથુરામનો જન્મ વાંકાનેરમાં. ભુજની લખપત માત્ર ૧૭ વર્ષની વયે “સ્ત્રીબોધ' સામયિકમાં લખનાર અને પાઠશાળામાં અને કાશીમાં વ્રજભાષાનો અભ્યાસ કરેલો. ૧૯૧૭થી તેના તંત્રી બનનાર વાડિયા પુતળીબાઈની રિચાર્ડ ભાવનગર, પોરબંદર, વાંકાનેર રાજ્યના રાજકવિ હતા. ટેમ્પલ દ્વારા “ઇન્ડિયન એન્ટિક્વેરી’માં લોકપ્રચલિત વાર્તાઓની ‘ઝાલાવંશવારિધિ' માટે જાણીતા છે. નાટકો, કાવ્યો, અનુવાદ રજૂઆત થઈ. તેમાં ગુજરીનો ગરબો', “નરસિંહ મહેતાનું આપેલ છે. મામેરું' અને “પારસી લગ્નગીતો’નું અંગ્રેજીમાં જે પ્રકાશન
(૧૦૩) સર્પ વિશે મૌલિક પુસ્તક “સાપ” અને થયેલું તે ઇટાલિયન કવિ પ્રોફેસર માર્કો એન્ટોનિયો કેનીનીએ
અંગ્રેજીમાંથી અનુદિત્ત ભારતના સપ'ના લેખક વિવિધ ભાષામાં પ્રેમ અને લગ્ન વિશેનાં લગભગ 3000
શકલ શિવશંકર પ્રાણશંકર- જ. ૧૯૦૮માં ગોધરામાં. ગીતોના સંચયમાં ઉપયોગ કરીને વાડિયા સંકલિત ગીતોને
તેઓ નવલકથાકાર, સંપાદક, અનુવાદક હતા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
Education International
www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only