________________
૧૭૦
સ્વપ્ન શિલ્પીઓ આમ, મેજર હેન્સે વિશ્વાસ મૂકીને સોપેલી જવાબદારી અજર અમરતાને વર્યા છે. એવી નામાવલીઓના ઈતિહાસમાં અને વિશ્વાસ સંપન્ન કર્યો, તો આવો હતો મેજર હેન્સનો બાબુ મેઘજી શાહનું નામ અંકિત થાય તે કોઈ આશ્ચર્યકારક વિશ્વાસ, આવી હતી શ્રી હર્ષદરાય બળવંતરાય બુચની વચન ઘટના નથી, આનંદદાયક જરૂર છે. પાળવાની પરંપરા અને આવો હતો નવાબનો શ્વાનપ્રેમ.
આ વિરલ વ્યક્તિએ મુંબઈના રહેવાસીઓને વતનનાં આજના યુગના જગડુશા
વિરાસતનું ભાન, જ્ઞાન અને પાન કરાવ્યું. લોકસાહિત્ય, બાબુભાઈ મેઘજી શાહ
લોકકલા દ્વારા આ સંસ્કાર વારસાની સરવાણીને ચેતનવંતી
રાખવાનું કલાવિદોને ભલકારા ભણવાનું કામ આ કર્મઠ વિરલ કચ્છના લાકડિયા ગામના
વ્યક્તિ કીર્તિવંત કચ્છી માડુએ કર્યું છે. એનો હું દાયકાઓથી નગરશ્રેષ્ઠી મેઘજીભાઈ શાહને
સાક્ષી અને સાથી રહ્યો છું. ખોરડે પુત્રજન્મની વધામણી ફરી
| દોસ્તી નિભાવવાની વિલક્ષણ દૃષ્ટિ મિત્રને શોભે તેવી વળી હશે ત્યારે હરખના હિલોળે
દક્ષતાથી સૌને સમાવી શકે છે, સંભાળી શકે છે. સનાતન લાકડિયું ગામ હેલે ચડ્યું હશે એ
સત્કર્મના કેડાને જીવતા કરી જાણનાર સમાજસેવક તરીકે આનંદ ભયો ને નજરે
બાબુભાઈ એક પ્રેરક ઉદાહરણ સમાન છે. નીરખનારાંમાંથી કદાચ કોઈ રડ્યુંખડ્યું હશે. બે થડિયું ડીલ
લોકગીતો અને લોકસાહિત્યમાં રસતરબોળ કરાવનાર અને દિલાવર દિલનો સંયોગ
તરીકે “બાબુકાકા’ અનોખી ઓળખરૂપે ઊભરી રહે છે. સાંગોપાંગ ઉતારે એવો સંજોગ અને સદ્ભાગ્ય લઈને અવતરેલો એની મહાનતા આભને આંબે છે. એની ગહનતા પાતાળે આ કચ્છના કીર્તિકળશની કલગી સમો વણિક ગૃહસ્થ. પહોંચે છે. આ બાબતને કોઈ અતિશયોક્તિ ગણવાનો ગુન્હો ન
કરે. ગુજરાતનો આ ગુણિયલ રાજકારણી, નાણામંત્રી, કચ્છના વણિક એટલે વણજું કરે, લેતીદેતીના આંકડાને આંબી શકાય નહીં એવી આંટ. મહાનગર મુંબઈગરાના મનમાં બાબુ
રાપરની જનતાનો ધારાસભ્ય, સાંસદની બેઠકને શોભાવનાર મેઘજી શાહ એટલે અવ્વલ નંબરનો એક બોલ અને એક
સંસદસદસ્ય અને તે સાથે સમાજસેવક, પારકી છઠ્ઠીનો જાગતલ તોલનો વેપારી. વેપારની રૂખ ગળથુથીમાં મળે પણ સમાજ અને
જાજરમાન યુવાન, ભૂઅલન હોય, દુષ્કાળના દુ:ખના દાડા
હોય કે પૂરની પીડા હોય બાબુ મેઘજી શાહ હાજરાહજૂર હોય સાહિત્યની સેવા, કલાજગતનો જાણતલ અને જાણભેદુ જ
જ. એકધારી ચાર દાયકા ઉપરની એમની આ દડમજલનો જન્મની સાથે જ જડાયેલો જાજરમાન યુવાન.
ઇતિહાસ આલેખવા માટે અલગ ગ્રંથ હોઈ શકે એટલા ગોરું મો, વિશાળ ભાલ, ગાલ પર ગરવાઈ અને
સ્મરણોના સથવારા આ આજના યુગના “જગડુશા’ના જિગરમાં નરવાઈના થર. કળવકળનો કીમિયાગર. કચ્છના નાગરિકોનાં
ઝંકોળા કરે છે. જમણા હાથે અપાયેલ દાન ડાબો હાથ ન જાણે હિત માટે એની કળાનો ઉપયોગ કરી જાણે અને કરાવી જાણે.
એવી આ જન્મદત્ત ખાનદાની અને ખમીર હંમેશાં ટક્યાં બાબુ મેઘજી શાહના ટૂંકા પણ લાડભર્યા નામે જાણીતો યોગદાન હોય, સંતવાણી હોય એમાં અનેરો ઊમળકો હિલોળા ને માનીતો મુંબઈવાસીઓ માટે સંકટ સમયની સાંકળ સમાન લેતો હોય, ડાયરા, કથાકીર્તન અને ભજનસંધ્યામાં આ માણસ વહેવાર અને તહેવારમાં ખોંખારીને ખડો રહેનારો ખરા અર્થમાં એકાગ્ર થઈને ભીતરના ભાવમાં ભીંજાતો જોવા માટે નજર અને ખેરખાં અને બાબુ મેઘજી શાહને મેં મારી આંખે ઓળખ્યો છે સમજની સરાણની જરૂરત પડે. ને અવલોક્યો છે.
લોકકલાકારોના કંઠમાં એક જ નામ રમતું રહે છે “બાબુ | મુંબઈમાં કમાણી કરીને કરોડો કરોડપતિ થઈને ભૂમિદાહમાં ફાંટ રાખ થઈને ભૂમિમાં ભળી ગયા છે, ભળતા
લોકઢાળની સમજદારી, ભજનના પ્રકારો અને પરંપરાનું રહે છે, ભળતા રહેશે.
પૂર્ણ જ્ઞાન. બાબુભાઈને મન કલાકાર એટલે જ કલદાર. પણ કેટલાંક નામના કીર્તિના કોટ કિલ્લા ચણાયા છે, જે કલમજીવી અને મન કલદાર, આ એના ભીતરી ભંડારના
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org