________________
સ્વપ્ન શિલ્પીઓ.
૧૬૯ દિવસોમાં રાજકોટની શ્રી હંટર ટ્રેઇનિંગ કૉલેજના આચાર્ય એક દિવસ તેની ચેમ્બરમાં બોલાવી વિનંતીના અને લાગણીના તરીકે ફરજ બજાવતા હતા ત્યારે ભણવાનું બહુ ચલણ હતું મિશ્રિત સૂર સાથે દરખાસ્ત કરી કે હું સ્વદેશ પરત ફરું છું. નહીં તેવા સંજોગોમાં શ્રી હર્ષદરાય બળવંતરાય બુચ મેટ્રિક થયા મારા આ પ્યારા શ્વાન જીપને તમો તથા પરિવારજનો સાચવશો ન થયા ને એલોપેથીમાં કંપાઉન્ડરની તાલીમ લઈ એજન્સીનાં તેવી મને શ્રદ્ધા છે, તેથી હું પ્રાણથી પણ પ્યારો આ શ્વાન તમને થાણાંઓમાં તે વખતે પાયાની સવલતો પૂરી પાડવામાં આવતી સોપું છું. તેના મૃત્યુ સુધી સારસંભાળ કરશો તેવી શ્રદ્ધા હોવાથી હતી તેવા અંતરિયાળ વિસ્તાર કે જ્યાં ટ્રેઇન તો શું બસ કે આ નાની ભેટ તમને આપું છું. તેનો સ્વીકાર કરી જીપ કૂતરાને વાહન પણ ન જાય અને ગાડા દ્વારા કે ઘોડા દ્વારા પહોંચવું રાજકોટના ‘કાશીકૉટેજ' નામના વડીલોપાર્જિત નિવાસ-સ્થાને પણ દુષ્કર હોય, લાઇટ કે અન્ય સુવિધાનો તો વિચાર પણ ન લાવવામાં આવ્યા અને મેજર હેન્સને ૧૯૩૯માં વિદાય થઈ શકે તેવા કપરા ચઢાણમાં પાળિયાદ, સોનગઢ, ચોટીલા, કરવામાં આવ્યા. સુરેન્દ્રનગર અને બાદમાં પેથોલોજીનો કોર્સ કર્યા બાદ મેજર હેન્સના કૂતરા જીપની ભેટ આ પરિવારને મળી રાજકોટની એજન્સીની સિવિલ હોસ્પિટલમાં સેવા આપતી વખતે તેની વાત વાયુવેગે શ્વાનપ્રેમીઓમાં પ્રસરી અને આ વાત બતાવેલ વફાદારી કે જે નાગર જ્ઞાતિની જન્મજાત ઈશ્વરીય જનાગઢના તે વખતના નવાબ બહાદુરખાન (૧) સુધી પહોંચી દેણગી છે તેને કારણે સફળતાપૂર્વક બ્રિટિશ સરકારની અને અને નવાબશ્રીએ આ વિદેશી શ્વાનને પોતા માટે મેળવવા બાદમાં સૌરાષ્ટ્ર સરકારની નોકરી કરી નિવૃત્તિવયે નિવૃત્ત થઈ પ્રયત્નો કરવા દરબારમાં હુકમ કર્યો અને કચેરીના માણસો રાજકોટ સ્થાયી થયા તેવા શ્રી હર્ષદરાય બળવંતરાય બુચની જૂનાગઢથી કાશીકોટેજ આવી પહોંચ્યા અને નવાબની લાગણી વફાદારી અને વચનબદ્ધતાની આ વાત છે.
પહોંચાડી, જીપ જૂનાગઢ રાજને આપવા વિનંતી કરી. જે શ્રદ્ધા શ્રી હર્ષદરાય બળવંતરાય બુચનો જન્મ તા. ૩-૬- અને વિશ્વાસથી આ શ્વાનને સોંપવામાં આવ્યો હતો તેનો ભંગ ૧૯૦૦, મૃત્યુ તા. ૨૭-૪-૧૯૭૪.
કરવો તે અશક્ય અને પારિવારિક સંસ્કારોની વિરુદ્ધ હતો તેથી
શ્રી હર્ષદરાય બચે વિનયપૂર્વક નવાબની માંગણીનો અસ્વીકાર શ્રી હર્ષદરાય બુચનું વચનપાલન બ્રિટિશ શાસનનો સૂરજ અસ્તાચલ પર હતો.
દિવસો પસાર થયા, પરંતુ નવાબની લાગણી આ શ્વાનને સ્વતંત્રતાની લડત ને માંગણી પૂરજોશમાં હતી. તે સમયે તે
મેળવવા અને તેમના શ્વાનપરિવાર સાથે લગ્ન કરાવવાની બીજી
5 વખતનું શાસન ધીરે ધીરે ગોરા અમલદારોને સ્વદેશ પરત લઈ
દરખાસ્ત સાથે આગંતુકો આવ્યા અને નવાબની આ લાગણી જવાનું આયોજન કરી તેની જગ્યાએ સ્વદેશી અમલદારોને
પુનઃ વ્યક્ત કરી પરંતુ બુચ પરિવારજનોની લાગણી જીપ શ્વાન નીમવાનું શરૂ કર્યું હતું. તે સમયે રાજકોટની સિવિલ
પ્રત્યે એટલી તીવ્ર હતી કે તેનો પુનઃ સ્વીકાર કર્યા સાથે મેજર હોસ્પિટલના સિવિલ સર્જન એવા મેજર હેન્સ રાજકોટથી વિદાય
હેન્સને આપેલું વચન પાળવું એટલું જ અગત્યનું હોઈ લઈ બ્રિટન પાછા ફરી રહ્યા હતા ત્યારે તેમના પરિવારનો
આગંતુકોને આ દરખાસ્ત સ્વીકાર્ય નથી તેવું જણાવી પશુપ્રેમ એટલો તીવ્ર હતો કે તેમણે તેમની સાથે લાવેલ કૂતરો
સમ્માનપૂર્વક વળાવ્યા. છોડી જતાં દુ:ખ થતું હતું. તે સમયે તેઓ તેના આ વફાદાર 'પ્રાણીને કોને હવાલે મૂકવો કે જે પરિવાર મેજર હેન્સે જે
વાત એટલેથી નહીં અટકતાં આખરી પ્રયાસના ભાગરૂપે પદ્ધતિથી સાચવ્યો હતો તેટલી લાગણીથી સાચવી શકે તે માટે નવાબના પ્રતિનિધિઓ પુનઃ આવ્યા અને જીપ નામના એ શ્રી હર્ષદરાય બળવંતરાય બુચ કે જે એક રાજકોટની સિવિલ શ્વાનને એક દિવસ નવાબને બતાવવા માટે લઈ જવાની હોસ્પિટલમાં પેથોલોજી વિભાગમાં તથા એનેસ્થેસિયા વિભાગમાં વ્યવસ્થા નવાબનું રાજ્ય કરશે તેવી વિનંતી કરી અને પરામર્શ તબીબી ક્ષેત્રે સેવાઓ આપતા હતા, તેમના તરફ મેજર હેન્સની બાદ જીપ શ્વાનને જૂનાગઢ કુટુંબના ભાણેજ અને સ્વાતંત્ર્ય નજર ઠરી અને શ્રી હર્ષદરાયે સંપાદન કરેલ વિશ્વાસ અને સેનાની શ્રી પુષ્કરભાઈ અંજારિયા સાથે જૂનાગઢ નવાબને ચોકસાઈને ધ્યાનમાં લઈ ભારત છોડતાં પહેલાં તેમના આ બતાવવા લઈ જવામાં આવ્યો અને એક દિવસના રોકાણ પછી વહાલા શ્વાનને સાચવવા અને અંતિમ શ્વાસ સુધી તેને શ્રી જૂનાગઢના નવાબ બહાદુરખાને સૌને મહેમાનગતિ આપી હર્ષદરાય અને તેનો પરિવાર જ સાચવી શકશે તેવી શ્રદ્ધા સાથે રાજકોટ પહોંચાડ્યા.
કર્યો.
22
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org