________________
૧૬૮
સ્વપ્ન શિલ્પીઓ “લીંબડી રાજ્યમાં બ્રાહ્મણિયા જમીન માટે લીંબડી કરતાં પણ તેમની શક્તિ તથા પ્રામાણિકતા પિછાણી ધ્રાંગધ્રાના રાજ્ય નીતિ સ્વીકારી છે તે શરમાવા જેવું છે, અને તે માટે રાજસાહેબે સર ન્યાયાધીશ નીમ્યા. પશ્ચાત્તાપ થાય છે, પરંતુ હવે નિકાલ કરવાનું કામ હું કોરે
ન્યાયાસને બેઠા અને શુદ્ધ ન્યાયથી પ્રજાપ્રીતિ મેળવ્યા કાગળે શ્રી દેવશંકરભાઈને સોંપું છું. તેમણે પોતાને યોગ્ય અને બાદ વાંકાનેરના રાજસાહેબે પોતાના મુખ્ય દીવાન તરીકે ન્યાય પુર:સર જણાય તેવો નિર્ણય કરવો.”
આમંત્રણ આપવાથી ત્યાં ગયા. શ્રી દેવશંકર વ્યાસ વિલાયતથી સ્વજ્ઞાતિના અને બીજા બ્રાહ્મણ બંધુઓ પ્રત્યેના જાતીય પાસ થઈ આવતાં લીંબડીમાં તેમના માનમાં સમારંભ ગોઠવેલો. મમત્વના શુભ દૃષ્ટાંતરૂપ આ દરખાસ્તથી દેવશંકરભાઈ પ્રત્યે લીંબડીના તે વખતના ઠાકોર સાહેબ દોલતસિંહજીએ બ્રાહ્મણોની દરેક બ્રાહ્મણ બંધુઓને પૂજ્યભાવ થાય એમાં નવાઈ નથી. તેમ ભરસભામાં પ્રશંસા કરી. એ વખતે દેવશંકરભાઈ દવે હાજર જ તેમના પર નામદાર લીંબડી નરેશે વિશ્વાસ રાખીને લીંબડીમાં હતા. તેણે ના. લીંબડી નરેશને ચોખ્ખું સંભળાવ્યું કે, “ગૌજ “અખિલ ભારતવર્ષીય ઔદીચ્ય બ્રહ્મસમાજનું સત્તરમું બ્રાહ્મણ પ્રતિપાળનો દાવો કરતા નરેશો ભૂખી ગાયને અબીલસંમેલન સુપ્રસિદ્ધ બેરિસ્ટર શ્રી શુક્લ સાહેબના પ્રમુખપણા નીચે ગુલાલ ચડાવી પૂજે છે કારણ કે લીંબડી રાજ્ય બ્રાહ્મણિયા ભરવામાં આવ્યું. તે વખતે ના. ઠાકોર સાહેબે બ્રહ્મસમાજ વચ્ચે જમીન ખાલસા કરી છે.” જણાવ્યું હતું કે
લીંબડી નરેશને લાગી આવ્યું. દેવશંકરભાઈના હાથમાં “મારા રેવન્યુ કારભારી તથા શ્રી દેવશંકરભાઈએ કોરો કાગળ આપ્યો અને લીંબડીમાં બેરિસ્ટર શુકલ સાહેબના અરજીઓને બીજી તપાસ પરથી નક્કી કરેલી બ્રાહ્મણોની ૩૬૭ પ્રમુખપદે “ઔ. બ્ર. સમાજનું સંમેલન મળ્યું. બ્રાહ્મણોની જમીન એકર જમીન નીકળે છે, પણ તે ગણતરી બરોબરની નથી તો પાછી આપવા અને લીંબડીમાં ઔદીચ્ય છાત્રાલય સ્થાપવાનું તે બીજી ૧૩૩ એકર જમીન ઉમેરી કુલ પ00 એકર જમીન હું વખતે નક્કી થયું તેનો મૂળ યશ શ્રી દવેને ઘટે છે. બ્રાહ્મણોને પાછી સોંપું છું. આ સિવાય વધારે આપવી એમ અગર ,
બ્ર. સમાજે મહેસાણાસંમેલન વખતે તેમને ઉપપ્રમુખ અરજીઓ ઉપરથી તપાસાઈ આવશે તો વધુ પાછી આપીશ. તરીકે પસંદ છે,
તરીકે પસંદ કરેલા. રતલામ રાજયના દીવાનપદે ગયા પછી ૩૬૭ એકરથી ઓછી કરે તો પણ હું તો ૫00 એકર પાછી
રાજકોટ સ્ટેટ કાઉન્સિલ અને છેવટ ધ્રાંગધ્રાના દીવાનપદેથી આપીશ.”
છેલ્લાં વીસ વર્ષથી નિવૃત્તિ લીધેલ હતી. રાયબહાદુર દેવશંકરભાઈની આ જ્ઞાતિસેવા અમૂલ્ય
“ઔદીચ્ય રત્નમાળા'માં તેમનું સંપૂર્ણ જીવનચરિત્ર હતી. ઔદીચ્યના ઇતિહાસમાં તેમનું આ કર્તવ્ય સુવર્ણાક્ષરે લીધેલ છે. તેમની યશગાથા મોટી છે, પરમાત્મા તેમના નોંધવા યોગ્ય ને બીજા તે સ્થિતિના ભાગ્યશાળી બંધુઓને આદર્શરૂપ છે. શ્રી દેવશંકરભાઈએ લીંબડીના ‘સર જસવંતસિંહ ઔદીચ્ય વિદ્યાર્થી ભવનમાં રૂ. ૧૫૦૧ આપેલા હતા.
શ્રી હર્ષદરાય બળવંતરાય બુચ સૌરાષ્ટ્રમાંના એક અગ્રગણ્ય રાજદ્વારી પુરુષ તરીકે
ઉચ્ચ મધ્યમવર્ગીય જેમણે પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત કરેલ એવા રાવબહાદુર દેવશંકરભાઈ જે.
વડનગરા નાગરપરિવારમાં દવેએ ધ્રાંગધ્રા મુકામે નેવું વર્ષની ઉંમરે તા. ૯-૮-૧૯૫૯ના
જામનગર ખાતે બળવંતરાય રોજ હૃદયરોગના હુમલાથી દેહત્યાગ કર્યો હતો.
હરિશંકર બુચને ત્યાં
કાશીબહેનની કૂખે તેનાં સંતાનમાં શ્રી દેવશંકરભાઈ જયકૃષ્ણ દવેનો સ્વર્ગવાસ
બીજા પુત્ર તરીકે જન્મ લઈ તા. ૯-૮-૫૯ના રોજ ધ્રાંગધ્રા મુકામે રા. બ. દેવશંકર સંજોગોના સપાટામાં બળવંતરાય જયકૃષ્ણ દવેના સ્વર્ગવાસના સમાચારથી દિલગીરી થાય છે. સં. બુચનો પરિવાર જામનગર છોડી ૧૯૨૪ની આસપાસ જન્મી વિદ્યાર્થી અવસ્થામાં મહાત્માગાંધી, બળવંતરાય બુચ પોતે મુંબઈ સ્વ. કેવળરામ દવે જેવા ભવિષ્યના મહાપુરુષોના સંસર્ગમાં યુનિવર્સિટિના સ્નાતક થઈને આવતાં બ્રિટિશ સલ્તનતની સત્તા આવેલ ને ત્યાર પછી વકીલાતની પરીક્ષા પસાર કરી વકીલાત ચારે દિશાએ ખીલી. સમગ્ર દેશમાં ભરડો લીધો હતો તેવા
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org