Page Text
________________
સ્વપ્ન શિલ્પીઓ
૧૩૧
સને ૧૯૦૫માં ડૉ. પંડ્યા મુંબઈ યુનિવર્સિટીની પંડ્યાએ ત્યાં પણ સમાનતાની જ પદ્ધતિ ગ્રહણ કરી. આથી બી.એસ.સી.ની પરીક્ષામાં પાસ થયા અને વડોદરા હાઇસ્કૂલમાં તેમના તાબાના શિક્ષકોને તથા વિદ્યાર્થીઓને એમ જ લાગતું કે મદદનીશ શિક્ષક તરીકે કામ માંડ્યું. ત્રણ વર્ષ નોકરી કર્યા બાદ તેઓ બધા એક જ કુટુંબના છે અને ડૉ. પંડ્યા સર્વના વડોદરા રાજ્યના કેળવણી ખાતાના મંત્રી મિ. મસાની–જેઓ મોટાભાઈ છે. પંડ્યાના સમયમાં કૉલેજમાં વનસ્પતિશાસ્ત્ર અને શરીરશાસ્ત્ર, જે
શરીરશાસ, જ માત્ર શિક્ષક તરીકે પોતાનું કર્તવ્ય કરી બેસી રહે એવા વિષયો ડૉ. પંડ્યાના ઐચ્છિક વિષયો હતા, તેના પ્રોફેસર હતા
પર હતા ડૉ. પંડ્યા નહોતા. સમાજસેવા તરફ જ તેમણે પોતાનું લક્ષ
હા . અને જેમની ડૉ. પંડ્યા પર અત્યંત પ્રીતિ હતી, તેમની ખાસ
ખેંચ્યું. તેઓ જ્યારે અમેરિકામાં અભ્યાસ કરતા હતા ત્યારે ભલામણથી ડૉ. પંડ્યાને વડોદરા રાજ્ય તરફથી શિક્ષણશાસ્ત્રનો કૉલેજની ડિગ્રીને માટે તેમણે ‘વડોદરા રાજયની કેળવણીનો વધુ અભ્યાસ કરવા માટે અમેરિકા જવાની સ્કોલરશિપ
ઇતિહાસ’ એ નામનો નિબંધ લખ્યો હતો. અહીયાં આવી એ આપવામાં આવી. સગાંવહાલાં વિરુદ્ધ હોવા છતાં ડૉ. પંડ્યાએ
નિબંધનો વિસ્તાર કરી તેમણે પુસ્તકના રૂપમાં છપાવ્યો. આ તેમના પિતાની સંમતિથી પરદેશગમન માટે હિમત ભીડી અને પસ્તકમાં વડોદરા રાજ્યની કેળવણીનો ઇતિહાસ ઉપરાંત સને ૧૯૦૮માં ડૉ. પંડ્યા અમેરિકા ગયા. તેઓ ન્યૂયોર્કની
શરૂઆતનાં પ્રકરણોમાં આપણા દેશમાં અંગ્રેજી રાજ્યનો અમલ કોલંબિયા યુનિવર્સિટીમાં એક વિદ્યાર્થી તરીકે દાખલ થયા અને
થતાં પહેલાંની કેળવણીનો ઇતિહાસ ડૉ. પંડ્યાએ લખ્યો સને સમાજશાસ્ત્ર ઐચ્છિક વિષય તરીકે લઈ ત્યાંની એમ.એ.ની
૧૯૧૬માં અત્રે ભરાયેલી કેળવણી પરિષદમાં આપણી પ્રાથમિક પરીક્ષા તેમણે પસાર કરી તથા શિક્ષણશાસ્ત્રમાં ઊંચામાં ઊંચી
શાળાઓમાં ખેતીનું શિક્ષણ કેવી રીતે આપી શકાય તે વિષય ડિગ્રી પીએચ.ડી.ની મેળવી અને ડૉક્ટરનું માનવંતું પદ પ્રાપ્ત
પર એક અતિ ઉપયોગી અને વ્યાવહારિક સૂચનાઓથી ભરપૂર કરી સને ૧૯૧૨માં સ્વદેશ પાછા ફર્યા. અમેરિકામાં તેઓ
નિબંધ વાંચ્યો હતો. ખેડા જિલ્લાના નડિયાદ તાલુકાના કંજરી જ્યારે અભ્યાસ કરતા હતા ત્યારે અમેરિકાનાં પત્રોમાં પણ ડૉ.
ગામમાં સને ૧૯૧૫માં એક શિક્ષકોની કોન્ફરન્સ મળી હતી. પંડ્યાની પ્રશંસાના લેખો વારંવાર આવતા હતા.
તે કોન્ફરન્સના પ્રમુખ તરીકે ડૉ. પંડ્યા હતા. તે પ્રસંગે પ્રમુખસ્વદેશ પાછા ફર્યા પછી તરત જ ડૉ. પંડ્યાની નિમણુક સ્થાનેથી એમણે એક ઘણું વિદ્વતા ભરેલું તેમ વ્યાવહારિક વડોદરાની પ્રાથમિક શિક્ષકોને માટેની ટ્રેનિંગ કૉલેજના સૂચનાથી ભરપૂર ભાષણ આપ્યું હતું. ગુજરાત સાહિત્યસભા પ્રિન્સિપાલ તરીકે કરવામાં આવી. થોડા જ સમયમાં તેમણે તરફથી પણ તેમણે પ્રેમાભાઈ હોલમાં બે જાહેર ભાષણો આપ્યાં વિદ્યાર્થીઓમાં અધિકારીઓમાં તથા નાગરિકોમાં તેમના હતાં. એક તો રા. બા. કમળાશંકરભાઈના પ્રમુખપદ નીચે મિલનસાર સ્વભાવ અને સ્વાર્થત્યાગી વૃત્તિઓને લીધે અત્યંત અમેરિકાની કેળવણી પર અને બીજું સૌ. વિદ્યાબહેનના લોકપ્રિયતા પ્રાપ્ત કરી. ડૉ. પંડ્યાએ અમેરિકાના સ્વતંત્ર પ્રમુખપદ નીચે અમેરિકાની સ્ત્રીઓ પર. આ ઉપરાંત તેમણે વાતાવરણમાં તાજી જ તાલીમ લીધી હતી તેમ કૉલેજમાં પણ વડોદરાની શિક્ષકોની પરિષદોમાં પ્રમુખ તરીકે બે વાર પ્રો. શાહે તેમના પર મનુષ્ય જાતની સમાનતાના સંસ્કારો પાડ્યા શિક્ષણશાસ્ત્ર પર વિકતા ભરેલાં ભાષણો આપ્યાં હતાં. તેમનાં હતા તેથી તરત જ તેમણે પોતાનામાંથી અતડાપણું દૂર કર્યું અને ભાષણોનો સંગ્રહ કરી કોઈ છપાવે તો શિક્ષણશાસ્ત્ર સંબંધે એક વિદ્યાર્થીઓ તથા પોતાના તાબાના શિક્ષકો સાથે ઘણા જ ભળી અગત્યનું પુસ્તક આપણા સાહિત્યમાં ઉત્પન્ન થાય. જઈ પ્રાથમિક ટ્રેનિંગ કૉલેજમાં એક નવીન જાતનું વાતાવરણ
સમાજસેવા શું છે એનો ખરો ખ્યાલ તેમણે પાટણના ઉત્પન્ન કર્યું અને ત્યાંની જૂની પદ્ધતિ એકદમ બદલી નાખી
લોકોને જ્યારે પાટણમાં ભયંકર પ્લેગ ચાલ્યો હતો ત્યારે આપ્યો સમાનતાના નિયમ પર કૉલેજની વ્યવસ્થા તેમણે શરૂ કરી.
હતો. પોતાની જિંદગીની બિલકુલ પણ દરકાર રાખ્યા વગર વડોદરામાં તેમણે થોડો સમય નોકરી કરી તે અરસામાં વડોદરા
પોતે જાતે આખો દિવસ ઘેર ઘેર ફરી માંદાની માવજત કરતા રાજયને પ્રાથમિક શિક્ષકોને શિક્ષણ આપવાને માટે એક ટ્રેનિંગ
હતા અને ગરીબ તથા નિરાધાર લોકોને દવાની તથા ખોરાકની કૉલેજ પૂરતી નહીં લાગવાથી ડૉ. પંડ્યાની ભલામણ અને
મદદ આપતા હતા. તેમાં ખાસ કરીને ઉત્તર ગુજરાતમાં ભયંકર એમની યોજના મુજબ તેવી જ બીજી કૉલેજ પાટણમાં કાઢી
દુકાળની ભીતિ રાખવામાં આવી હતી. ઢોરોને શી રીતે જિવાડી અને તેના પ્રિન્સિપાલ તરીકે ડૉ. પંડ્યાની જ નિમણૂક કરી. ડૉ.
શકાશે એ મહા પ્રશ્ન લોકો સમક્ષ આવીને ઊભો હતો. આ
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005122 |
| Book Title | Bahumukhi Pratibhaono Kirti Kalash Swapn Shilpio |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 820 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |