________________
૭૩
ખશીએ તે ત્યાગ-માર્ગને સ્વીકાર્યો હતો તેઓ માટે કેટલીક છૂટછાટ પણ મૂકવામાં આવી હતી અને તેઓને ઋજુપ્રાજ્ઞના સંબંધનથી પ્રસન્ન રાખવામાં આવ્યા હતા. તે પણ મારા ધારવા પ્રમાણે તેઓ આ કડકાઈને સહી શકવાને અસમર્થ નીવડયા હતા અને વર્ધમાન, સુધર્મા તથા જંબૂ જેવા સમર્થ ત્યાગની છાયામાં તેઓ એવા દબાઈ ગયા હતા કે, ચૂંચાં ન કરતાં ગમે તે રીતે છુટ લઈને પણ વર્ધમાનના માર્ગને અનુસરતા હતા. પણ હવે તે વધમાન, સુધર્મા કે, જંબૂ-કઈ પ્રતાપી નર માથે ન હેવાથી તેઓએ શીધ્ર કહી નાખ્યું કે, જિનને આચાર જિનના નિર્વાણની સાથે જ નિર્વાણને પામે છે-જિનની જે સંયમ પાળવાને જોઈતું શરીરબળ કે મનોબળ હવે રહ્યાં નથી, તેમ ઉચ્ચકેટિને આત્મવિકાસ અને પરાકાષ્ઠાને ત્યાગ–માર્ગ પણ હવે લેપાયે છે. માટે હવે તે વધમાનના સમયે જે છૂટ લેવાતી હતી તેમાં પણ સંયમની સગવડતાની ખાતર (૧) વધારે કરવાની જરૂર જણાય છે. મારા ધારવા પ્રમાણે તે આ સંક્રાંતિ કાળમાં જ હતાંબ૨તા અને દિગંબરતાનું બીજ વવાયું છે અને જબૂસ્વામિના નિર્વાણ પછી એને (એ બીજને) જ પિષણ મળ્યા કર્યું હોય એમ મને લાગે છે. આ હકીકત કાંઈ નરી મારી કલ્પના નથી. પરંતુ તે બાબતને વર્તમાન ગ્રંથે પણ ટેકે આપી રહ્યા હોય એમ મને લાગે છે. વર્તમાન સૂત્રગ્રંથમાં અને બીજા પણ કેટલાક ગ્રંથમાં પ્રસંગ આવ્યે એવું જણાવ્યું છે કે –