________________
૨૩
સ્થાપિત કરવા સાથે તમાકુની દેવપ્રિયતા પણ વર્ણવવા લાગ્યું. તેના પરિણામમાં તેને રેગ તે નાબુદ થયે પણ તમાકુને કાઢવામાં અસહૃાતા જણાઈ. તમાકુને ચિંધનાર વૈદ્ય જ જણાવ્યું કે હવે તમારે તમાકુ ખાવાની જરૂર નથી, કિંતુ પૌષ્ટિક દ્રવ્ય-મલાઈ વિગેરેને–ખાવાની અગત્ય છે. આ તમાકુના ભક્તને તે કાંઈ રૂગ્યું નહીં, તેને મન તે તમાકુ એ જ મલાઈ અને મારે દેખા. છેવટ તમાકુ તરફ ઘણુ કરનાર તે મનુષ્ય તમાકુને એટલે બધા ઉપાસક થયું કે જ્યારે જુઓ ત્યારે તેના મુખકમલમાં તમાકુ લક્ષમી વિરાજ્યાં જ હોય, તેનાં હાથનાં તળીયાં ચુના સાથે તમાકુને ચેળી ચોળીને કલ્પાં થયાં, તેના ઘરની ભી તે તમાકુના રસથી રંગાઈ ગઈ અને છેવટે તે ભાઈએ દુખોમાં દહાડા ગાળી દેહ છેડયે પણ તમાકુ તે છે જ નહીં. એ જ રીતે કેટલાંક ઈષ્ટ પરિવર્તને પણ તે તમાકુની જેવાં જ છે, સિા કેઈને પરમ સત્ય સાથે સખીપણું કરવા માટે શરૂઆતમાં તે પરિવર્તનેને આશ્રય લે પડે જ–પડે છે, તેને આશ્રય લીધા વિના આપણે આત્મવિકાસ થઈ શકતું નથી. વ્યવહારમાં પણ અનુભવાય છે કે, કેઈ કળામાં પારંગત થવા માટે શરૂઆતમાં કલ્પિત, બનાવટી વા એઠાં જેવાં સાધનને સહવાસ રાખવું પડે છે–આપણાં બચ્ચાં હિંગલા પતીયાની રમતથી ગૃહ વ્યવહાર અને કુટુંબ સંબંધ શીખે છે વાંચનમાળામાં આવતી કલ્પિત ( ચકલા ચકલીની) વાતેથી આપણું જીવન ઘડાય છે અને એક અદ્વિતીય ભૌગોલિક થવા
