________________
સંપ્રદાયની ઢિને વશ થઈ, પ્રમાણમાં લાખો લોકો જેટલા ગણતા(0) ગ્રંથોને પણું પોતાના ભાવમાં સમાવવા લાગે છે !
કહેવાની જરૂર નથી કે, જ્યાં સુધી ગણધરના અનન્તર શિષ્ય એવા સ્થવિર મહાશાએ તે સંક્ષિપ્ત સૂત્રને કઠસ્થ રાખ્યાં હતાં ત્યાં સુધી તે તેની અર્ધમાગધી જરા પણ પરિવર્તન નહીં પામી હોય. પણ જ્યારે તે સૂત્રો શિષ્ય પરંપરામાં પ્રચાર પામ્યાં હશે અને તે શિષ્ય પરંપરા ભિન્ન ભિન્ન દેશોમાં વિહાર કરતી હશે, ત્યારે સંભવ છે કે જરૂર તે સૂત્રોની મૂળ ભાષા-અર્ધમાગધી ભાષા-ભિન્ન ભિન્ન દેશના સંસર્ગને લીધે, સ્મૃતિભ્રંશને લીધે અને ઉચ્ચારભેદને લીધે પરિવર્તન પામવા લાગી હેય.
વધારે આગળ ન જતાં પરમ શ્રમણ મહાવીરના બીજ સંકાની જ વાત તરફ લક્ષ્ય કરતાં જણાય છે કે જ્યારે આર્ય શ્રીસ્થૂલભદ્ર વિધમાન હતા ત્યારે દેશમાં (ભગધમાં?) એક સાથે ઉપરાઉપર મહાભીષણ બાર દુકાળી પડી હતી તે સમયે સાધુઓને સંધ પિતાના નિર્વાહ માટે સમુદ્ર કાંઠાના પ્રદેશમાં રહેવા ગયો હતો. ત્યાં સાધુઓ પિતાના નિર્વાહની પીડાને લીધે કંઠરથ રહેલ શ્રતને ગણી શકતા ન હતા. અને તેથી તે મૃત વિસરાવા લાગ્યું. આ રીતે અન્નના દુકાળની અસર પવિત્ર શ્રુત ઉપર પણ એક સરખી પડવાથી એક દુકાળિયાના જેવા જ તે શ્રુતને પણ હાલહવાલ થયા. જ્યારે તે ભીષણ દુકાળ મટી સુકાળ થયો ત્યારે પાટલીપુત્રમાં (પટણમાં ) શ્રીસંઘ ભેગે મળે અને જે જેને યાદ હતું તે બધું એકઠું કરાયું. આ રીતે માંડમાંડ અગિઆર અંગે સંધાયાં. પણ દૃષ્ટિવાદ નામનું બારમું અંગ તો સમૂળગું નાશ પામ્યા જેવું જ થઈ ગયું હતું. કારણ કે, તે સ. મચે આ ભદ્રબાહુ એકલા જ દષ્ટિવાદના અભ્યાસી હતા. આ મા ઉપરથી જાણી શકાય છે કે, શ્રીવીરના બીજા સૈકાથી જ શ્રતની
૧ જુઓ રુપપરિભાષા.
૨ જુઓ-પરિશિષ્ટપર્વ-( અષ્ટમ સર્ગ, . ૧૯૩ તથા નવમ સગ લે. ૫૫-૫૮ )
-
-
