________________
વર્ગને આ પ્રોષ હતું કે, “ ધો સંવાદ હિંસા રસંગો તો ” અર્થાત્ અહિંસા, સંયમ અને તપપ ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે. ” ( દશવૈકાલિક–પ્રારંભ ) આ પ્રજમાં ક્યાંય એકદેશીયતાને ગંધ પણ નથી. આટલા ઉપરથી વર્ધમાનની જીવન દશા, તેમના સમયની પરિસ્થિતિ અને તેમનું ધ્યેય એ બધું આપણા સમજવામાં આવી શકે તેમ છે. હવે આપણે એમનું શાસ્ત્રસાહિત્યતેની મૂળ સ્થિતિ અને વર્તમાનમાં જણતી વિકૃત સ્થિતિ સંબંધે વિચારવું ઘટે છે. અહીં આ વિષે વિશેષ ચર્ચામાં ઉતરતાં પહેલાં મારે મૂળ સ્થિતિ અને વિકૃત સ્થિતિના સંબંધમાં આ પ્રમાણે ખુલાસો કરવાનો છેઃ—જે મહાપુરૂષ, માના ધેરી છે, તેમનું લય અને સાધને જેમાં યથાસ્થિત રીતે અનાગ્રહિપણે ગોઠવવામાં આવ્યાં હોય તે રચના શિલી મૂળ સ્થિતિની છે અને જે રચના શૈલીમાં લક્ષ્ય તરફ દુર્લક્ષ્ય કરી માત્ર સાધનની તકરારને ઘંઘાટ જણને હોય તે, વિકૃત સ્થિતિની છે. આ નિબંધ પૂરે થતાં સુધી મારું આ લક્ષણ વાચકોએ બરાબર ધ્યાનમાં રાખવાનું છે. હવે હું વર્ધમાનના સમયની રચના શિલી તરફ આપ સૌનું ધ્યાન ખેંચે છG–
આજથી ૨૫૦૦ વર્ષ પહેલાં જ્યારે વર્ધમાન પિતે. હયાત હતા, ત્યારે આજની પેઠે ઉપદેશ પ્રચારવાને પૂરતાં સાધનો ન હતાં. જો કે લખવાની કળા તે તે વખતે પણ હતી, પરંતુ તેને ઉપગ વિશેષ કરીને વ્યવહાર વિભાગમાં ચાલુ હતું. મુમુક્ષુ શ્રમણે પાસકે (શ્રાવકે) અને શ્રમ
