________________
અધ્યાય: ૬ સૂત્ર: ૨૫
૧૫૧
(અધ્યાયઃ -સુત્રઃ૨૫) U [1]સૂત્રહેતુ-આ સૂત્ર થકી ઉચ્ચ ગોત્ર કર્મના આસવને જણાવવાનું પ્રયોજન રાખે છે.
[2] સૂત્ર મૂળઃ- દિપર્યવોનીāત્યનુૌવોતરી
[3]સૂત્ર પૃથકઃ-તત્ - વિપર્યય: નીતૈ: વૃત્તિ - મનુભેૌ U [4] સૂત્રસાર તેનાથી વિપરીત [અર્થાત્ ઉચ્ચ ગોત્ર કર્માસવથી વિપરીત - સ્વનિંદા,પર પ્રશંસા સ્વસદ્ગુણોનું આચ્છાદન પર સદ્ગુણનું ઉલ્કાવન તથા નમ્રવૃત્તિ અને નિરભિમાન ગર્વ ન કરવો ]િઉચ્ચગોત્ર કર્મના આિસો છે.
[5]શબ્દજ્ઞાનઃ- તે નીચ ગોત્ર કરતા વિપર્યય- ઉલટું, વિપરીત નીર્વતિ- નમ્રવૃત્તિ અનુલેશ-ગર્વનો અભાવ ૨- સમુચ્ચય અર્થમાં છે ૩ત્તરસ્ય-ઉચ્ચગોત્રના [6]અનુવૃત્તિઃ(૧) કાવ: સૂત્ર ૬:૨ થી સાચવ શબ્દની અનુવૃત્તિ (२) परात्मनिंदाप्रशंसे सदसद्गुणाच्छादनोद्भावने च नीच्चैर्गोत्रस्य । सूत्र. ६:२४
1 [7]અભિનવટીકા-સૂત્રકાર મહર્ષિ એ પૂર્વસૂત્રમાં ગોત્રકર્મના એક ભેદ નીચ ગોત્ર કર્મનો આસ્રવ જણાવ્યો આ સૂત્ર થકી ઉચ્ચ ગોત્ર કર્માક્સવને જણાવે છે
સૂત્રકારે ત્રણ લક્ષણો કહ્યા છે (૧)નીચગોત્ર કર્માસ્રવ કરતા વિપરીત (૨)નીચ્યવૃત્તિ-નપ્રવૃત્તિ (૩)નુત્યેક-નિરાભિમાન પણ આ ત્રણ કારણોનો વિસ્તાર નીમ્ન છ મુદ્દામાં રજૂ થશે
* તદ્વિપર્યયઃ- અહીં તત્ શબ્દનો સંબંધ પૂર્વના સૂત્રઃ ૨૪ સાથે છે
-પૂર્વના સૂત્રમાં નીચગોત્ર કર્માસ્રવ જણાવેલા છે તેમાં જણાવેલા ચાર કારણો કરતાં વિપરીત કારણો તે ઉચ્ચ ગોત્ર કર્મક્સવ સમજવો
–તવિપર્યય (તિ) નીત્રાવવિપર્યય: [૧]પરગુણ પ્રશંસા -પરના ગુણોને પ્રકાશવા કે પ્રગટ કરવા તે પર પ્રશંસા # બીજાના ગુણો જોવા તે પર પ્રશંસા 0 બીજાગુણોની સ્તુતી કરવી ગુણાનુરાગ હોવો તે [૨]આત્મ નિંદા-પોતાના દોષોનું પ્રકાશન કે પ્રગટીકરણ તે આત્મનિંદા $ પોતાના દોષો જોવા તે આત્મનિંદા # સ્વ દોષ દર્શન-આત્મ સાક્ષીએ નિંદન તે આત્મનિંદા [૩]સ્વ અસદ્ગુણ કે પર સદ્ગુણ પ્રકાશન
૪ પોતાના દુર્ગણોને પ્રગટકરવા તે સ્વ અસગુણ પ્રકાશન અથવા અસગુણ ઉભાવન –અથવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
