Haim Saraswat Satra

SR No.: 005027
Original Sutra Author: N/A
Author: Bharatiya Vidya Bhavan Mumbai
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan
Publication Year: 2004
Total Pages: 366
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 332

શ્રી હૈમ સારસ્વત સત્રઃ નિબંધસંગ્રહુ
૮. મમેત્વર્થે મહું આ સ્વાત્। મમ એ અર્થમાં શું થાયઃ હુંમ જ સુરૢ વગેરે. વિકલ્પે મન પણ ખરું.
५. यथा जिध, तथा तिध । यथानुं जिध अने तथा नुं ति થાય; નિધ મળત્તિ કે ના મતિ; તિષ કે તદ્દા -
૩૦૧
ટાકીનાં આ લક્ષણે!માં અને ઉદાહરણામાં શૈારસેનીનાં લક્ષણે રેખાય છે. તે તે ૬, ૪ ના ધ એ ખતે ારસેનીના વૈકલ્પિક ફેરફાર આમાં પણ વિકલ્પે છે. ઉપર, ટાક્કીનાં વિશિષ્ટ લક્ષ્ણ!માંનાં તુTM, િ હું, મમ એ સિવાયનાં બધાં જ આ હેમચંદ્રના અપભ્રંશમાં એના એ સ્વરૂપમાં, અથવા હૈં ટુલ ના વિષયમાં સાચ કે વિકાસ, એટલા જ ભેદ્દે એક સરખાં છે. જો આમ હાય તા હરિશ્ચન્દ્રે (?) આને અપભ્રંશ કહ્યો છે, એ ગેરવાજખી નહિ જ ગણાય. અને આમ જ રહેવાથી માર્કંડેય જે “ હરિશ્ચંદ્ર” નામ આપે છે, તેને બદલે મૂળમાં ત્યાં ‘હેમચંદ્ર નામ હેાવું જોઇએ, એમ મને લાગે છે.
""
66
""
ટાક્કીમાં સંસ્કૃત તત્સમ શબ્દે વિપુલ પ્રમાણમાં પ્રર્યેાજાયેલ છે. એ ઉપરથી માકંડેયને, જે ટામ અપભ્રંશ ઊતરી આવ્યે ગણે છે, તેમાં પણ સંસ્કૃત શબ્દોની વિપુલતા ઇષ્ટ છે, તે ઉપર એક સ્થળે જોયું છે. તેના મૂળ શબ્દો આ છે:
સંસ્કૃતાઢયા ચૌબેરી। ચારાત્ પૂર્વોત્તટ માત્રામāળમ્। એટલે કે ગાર્ અપભ્રંશ સસ્કૃત ભાષાથી ભરપૂર છે; તેમ ટ ભાષાચી પણ ભરપૂર છે. ટક્ક ભાષા એટલે ઉપર બતાવ્યું તેમ સંસ્કૃત અને શારસેનીનું મિશ્રણ,
હવે આપણે tr નાગર ' અપભ્રંશ તપાસીએ : એક લક્ષણ ઉપર આપ્યું તેમ મહારાષ્ટ્રીશારસેનીમાં તે પ્રતિષ્ઠિત છે. આ અપભ્રંશ પ્રધાન
૮. ‘પ્રાકૃતસ`સ્વ” પુ. ૧૧૦-૧૧,
૯ મ્યો હું । હૈ., ૯-૪-૩૩૭. પાંચમી બહુવચનમાં બૈંકારાંત નામેાને હું પ્રત્યય થાય, અને ગામો હૈં। હૈ., ૮-૪-૩૩૯. ષષ્ઠી બહુવચનમાં અઁકારાંતને હૈં થાય, પણ હું ચેડુમ્યામ્ । હૈ.,૮-૪-૩૪૦ ફેંકારાંત ૐકારાંત નામેાને ષષ્ઠી બહુવચનમાં દું થાય. અને સિ-ભ્યસ-ટીનાં હૈ—દું યઃ। હૈ,, ૮-૪-૩૪૧. એ પ્રમાણે કારાંત હકારાંતને પંચમી બહુવચનમાં હું પણ યાય. ાદું વગેરે આ. હેમચંદ્રમાં નથી.