________________
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ
વિભાષા ગણાવી છે; જેમાંથો >> ટાક અપભ્રંશ નીકળી આવવાનું માર્કંડેયના ઉપર આવતા એક વિધાનના અનુવાદમાં આપણે જોયું છે. માકંડેયે એનું પ્રસગપ્રાપ્ત વ્યાકરણ આપ્યું છે.” તે જહુાવે છે કે टाकी स्यात्संस्कृतं शौरसेनी चान्योन्यमिश्रिते ।
૩૦૦
શારસેની અને સરકૃત ભાષાનું પરસ્પર મિશ્રણ થતાં ટાક્કી વિભાષા થાય છે. પણ માર્કડેય આગળ ચાલતાં જણુવે છે કે~~ हरिवन्द्रिस्त्विमां भाषामपभ्रंश इतीच्छति ।
હરિશ્ચંદ્ર (?) નામના કે!ઈ વૈયાકરણ આ
'
ટાક્કો વિભાષાને “ અપભ્રંશ ” કહે છે. આ હરિશ્ચંદ્ર કાણુ હશે વારુ ? એ કાણુ હશે એ નક્કી કરીએ તે પૂર્વે મને લાગે છે કે ટાક્કો-પ્રક્રિયા માર્કય જે આપી છે, તે જરા જોઈ જઈએ તેા ઠીક થઈ પડશેઃ-~
rr
66
**
૧. ઉત્થાપવાને વધુહમ્-પદને અંતે ૐકાર થાય; જેમકે~~ રાઇ જઇમસમરેમનુ મબળમળોવેસોનું વરાહ્માસ્ત્રવિદ્યાપ્રવીનુ ” વગેરે. મૂળમાં “ બહુલ ” કહ્યું છે એટલે કાર વિનાનાં રૂપ પણ થાય : મળૐ, વાળ, વિરામ.
ܐܙ
""
૨. પ ચ ટઃ । તૃતીયા વિભક્તિના એકવચનમાં ૬ પ્રત્યય થાયઃ લગ્ન પતિ અને વિકલ્પ હાવાથી સમેન પત્તિ ।
૩. ૢ દુમૌ ચલઃ। પંચમી વિભક્તિના બહુવચનમાં ૢ અને હું એ બેઉ પ્રત્યય થાય: જ્લદું દિવુ, ઘરનું હિદુ; વિકલ્પ હાવાથી વાહિતો, વરેવુંતો ।
Jain Education International
૪. આમો વા। કી બહુવચનમાં શ્રાદ્ધનુ | વઢુળનું બન્દુળા !
અને સ્ક્રુ વિકલ્પે થાયઃ
૫. ૢ મિારેઃ સ્વાન્ત્રાન્તીર્યસ્ત્ર વિધીયત્તે । વિમ્ વગેરે સર્વનામાને પછી બહુવચનમાં હૈં ચાયઃ ારું, નાદું, તારૂં, વાર, મારું; વિકલ્પ હાવાથી વાળ, વાળ, વગેરે પણુ ચાય.
૬. ત્યમિત્યર્થ તુ મવેત્ । સ્વના અથ માં તુ થાય; તુર્કી सर्वविद्याप्रवीणु ।
૭. સમયૈડસ્મિŻમમઃ । ના અર્થમાં કમ્નિ, હું અને મમ થાય : કામ્મિ બ્ડિવુ, એ પ્રમાણે હું કે મમ gિજ્જુ ।
૭ પ્રાકૃતસ`સ્વ,' પૃ. ૧૧૦-૧૧
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
