________________
ગૂજરાતને સેલંકી યુગ
: લેખકઃ છે. કેશવલાલ હિ. કામદાર
શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યના સારસ્વત ઉત્સવ વખતે તેમણે પિધેલા ગુજરાતના કીતિ યુગનાં કેટલાંક લક્ષણોને ગૂજરાતની સંસ્કૃતિના દરેક અભ્યાસીએ સ્પષ્ટ કરવા જોઈએ. એ સેલ કીઓને યુગ હતે. ગૂજ. રાતની સંસ્કૃતિને ઇતિહાસનો એ સુવર્ણયુગ હતે. આપણી સંસ્કૃતિને એક આકાર તે વખતે થયો. તે યુગનું ગૂજરાત આખા ભારતવર્ષમાં પ્રસિદ્ધ થયું. તે યુગના ગૂજરાતે એશિઆમાં નામના મેળવી. આપણું એક રાષ્ટ્રની સંસ્કૃતિને ભારતવર્ષે તે વખતે કબૂલ કરી. તે યુગના ગૂજરાતીઓએ બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ર, એ વર્ણાશ્રમધર્મ જીવી જાણે. એ યુગના આચાર્યને આન, લાદેશે, કચદેશે અને સુરાષ્ટ્ર વધાવી લીધા. જે કાર્ય વલભી રાજ્ય કરી શકયું નહોતું, જે કાર્ય સોલંકીયુગ પછી આવેલા રાજ્યકર્તાઓ, મુસ્લિમ, મરાઠાઓ અને ઈગ્રે કરી શક્યા નહીં તે કાર્ય સોલંકી રાજવંશે અને તેને અમાત્યાએ કરી બતાવ્યું.
એ કીર્તિયુગ, એવો જવલંત એક રાષ્ટ્રભાવ ભારતવર્ષમાં બીજા પ્રદેશે દર્શાવ્યો નહીં હોય –મગધ અને બંગ, એ બે અપવાદ સિવાય. મગધ મૈર્ય અને ગુપ્તમાં એકરાષ્ટ્ર બન્યું હતું. પણ મગધસંસ્કૃતિ ભારતસંસ્કૃતિ બની ગઈ. અને મગધની એક રાષ્ટ્રના ભારતમાં લીન થઈ ગઈ. મધ્યદેશમાં કેઈવાર સોલંકીયુગના જેવો યુગ થયો નથી. કાશ્મીરમાં એકવાર એ યુગ આવે. પણ મુસ્લિમ અમલથી તે દેશ તે યુગની સંસ્કૃતિથી વંચિત થઈ ગયો છે, જ્યારે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
