________________
આગમ કથાનુયોગ–૫
ભાગ, ઉત્તમ શુદ્ધ સુવર્ણ, ઉત્તમ સુવર્ણની રેખા, વાસુદેવનું વસ્ત્ર, અલકી પુષ્પ, ચંપાપુષ્પ, કધુનું ફૂલ, આંબળાનું ફૂલ, ઘોષાતિકીનું પુષ્પ, સુવર્ણજૂહીનું ફૂલ, પીળું અશોક વૃક્ષ, પીળી કણેર, પીળું બંધુજીવક. આ સર્વે પદાર્થ જેવા તે પીળા મણિ હતા.
શું તે મણિનો વર્ણ આવો પીળો હતો ? આ અર્થ સમર્થ નથી. તે મણિનો પીત વર્ણ આના કરતાં પણ ઇષ્ટતર · યાવત્ – વિશેષ પીત હતો.
-
-
આ મણિઓમાં જે શ્વેત વર્ણના મણિ હતા, તે મણિનો વર્ણ આવા પ્રકારનો હતો - જેવો કે અંકરત્ન, શંખ, ચંદ્ર, કમળ પરનું જળ, શુદ્ધ જળબિંદુ, દહીં, કપૂર, ગાયનું દૂધ, ક્રૌંચ પંક્તિ, મુક્તાહાર પંક્તિ, હંસપંક્તિ, બકપંક્તિ, ચંદ્રપંક્તિ, શરદઋતુનો મેઘ, સ્વચ્છ ચાંદીના પતરા, ચોખાના લોટનો ઢગલો, કુંદપુષ્પરાશિ, કુમુદરાશિ, વાલની સૂકી ફલી, મયૂરપિચ્છની અંદરની ડાંડી, મૃણાલ તંતુ, મૃણાલ, હાથીના દાંત, લવંગના ફૂલનો ગુચ્છ, પુંડરીક કમળ, શ્વેત અશોકવૃક્ષ, શ્વેત કણેર અને શ્વેતબંધુજીવક એ બધાં પદાર્થોના વર્ણ જેવા તે મણિ શ્વેત હતા.
૧૯૬
શું તે શ્વેત મણિઓનો વર્ણ પૂર્વોક્ત પદાર્થોના વર્ણ જેવો શ્વેત હતો ? ના, આ અર્થ સમર્થ નથી. આ મણિઓનો વર્ણ આ પદાર્થોના વર્ણ કરતા પણ ઇષ્ટતર
યાવત્
વિશેષ શ્વેત હતો.
તે મણિઓની ગંધ આવા પ્રકારની હતી. જેમકે - કોષ્ઠ, તગર, એલચી, ચોય, ચંપા, દમણા, કુંકુમ,. ચંદન, ખસ, મરવો, જૂઈપુષ્પ, જઈપુષ્પ, મલ્લિકા, સ્નાનમલ્લિકા, કેતલી, પાટલ, નવમલ્લિકા, અગર, લવંગ, વાસકપૂર, કપુરપુટકની અનુકૂળ વહેતી વાયુની દિશામાં ખોલવા, કૂટવા, તોડવા, ઉત્કીર્ણ કરવા, વિખેરવું, ઉપભોગ કરવો, વિતરિત કરવું, પાત્રમાંથી બીજા પાત્રમાં રાખવાથી જેવી ઉદાર, આકર્ષક, મનોજ્ઞ, મનોહર, ઘ્રાણ અને મનને તૃપ્તિદાયક ગંધ સર્વે દિશાઓમાં ફેલાતી હતી.
શું તે ગંધ આવા પ્રકારની હતી ? ના, આ અર્થ સમર્થ નથી, આ તો માત્ર ઉપમા છે. તે મણિઓ તો આનાથી પણ ઇષ્ટતર સુરભિગંધવાળા હતા.
તે મણિઓનો સ્પર્શ આવા પ્રકારનો હતો – જેમકે – મૃગછાલ, રૂ, બૂર, હંસગર્ભ, શિરીષ પુષ્પોનો સમૂહ, નવોત્પન્ન કુમુદપત્ર રાશિ જેવો સ્પર્શ હતો.
શું તે મણિનો સ્પર્શ આવો હતો ? ના, આ અર્થ સમર્થ નથી. તે મણિ તો આનાથી પણ અધિક ઇષ્ટતર, પ્રિય – યાવત્ – કોમળ હતો.
ત્યારપછી તે આભિયોગિક દેવોએ તે દિવ્ય યાન—વિમાનના અતીવ મધ્યભાગમાં એક વિશાળ પ્રેક્ષાગૃહમંડપની રચના કરી. તે પ્રેક્ષાગૃહ મંડપ અનેક સેંકડો સ્તંભો પર સત્રિવિષ્ટ બનેલ હતું. તેમાં ઊંચી અને સુઘડત, નિષ્પાદિત વેદિકાઓ, તોરણ અને સુંદર પુતળીઓ હતી. તે સુંદર, વિશિષ્ટ, રમણીય આકારવાળી હતી, પ્રશસ્ત અને વિસલ વૈડૂર્ય મણિઓથી નિર્મિત સ્તંભોથી સુશોભિત તથા તેનો ભૂમિભાગ વિવિધ પ્રકારના ઉજ્જ્વલ મણિઓથી ખચિત, સુવિભક્ત અને અત્યંત સમ હતું.
તેમાં ઇહામૃગ, વૃષભ, અશ્વ, નર, મગર, પક્ષી, કિન્નર, કસ્તુરી મૃગ, અષ્ટાપદ, ચમરી ગાય, હાથી, વનલતા, પદ્મલતા આદિના ચિત્રો હતા. સ્તંભોના ઉપરના ભાગમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org