________________
૧૬૮
આગમ કથાનુયોગ-૫
હતા. જેનાથી તે સ્થાન ગુંજાયમાન થઈ રહ્યું હતું.
તે વૃક્ષો અંદરથી ફૂલો અને ફળોથી આપૂર્ણ હતા. બહારથી પાંદડા વડે ઢાંકેલા હતા. તે પાંદડા અને ફૂલોથી સર્વદા લદાયેલા રહેતા હતા. તેના ફળ સ્વાદિષ્ટ, નીરોગ તથા નિષ્કટક હતા. તે વિવિધ પ્રકારના ફૂલો તથા ગુચ્છો, લતા તથા કુંજો તથા મંડપો દ્વારા રમણીય પ્રતીત થતા હતા. શોભિત હતા. ત્યાં ભિન્નભિન્ન પ્રકારની ધ્વજાઓ ફરકતી હતી.
આ વનખંડમાં ચોરસ, ગોળ તથા લાંબી વાવડીઓમાં જાળી, ઝરોખાથી યુક્ત સુંદર ભવન બનેલા હતા. દૂર દૂર સુધી જનારી સુગંધના સંચિત પરમાણુઓના કારણે તે વૃક્ષો પોતાની સુંદર મહેકથી મનને હરી લેતા હતા. અત્યંત તૃપ્તિકારક વિપુલ સુગંધને છોડતા હતા. ત્યાં વિવિધ, અનેકાનેક પુષ્પગુચ્છ, લતાકુંજ, મંડપ, વિશ્રામસ્થળ, સુંદર માર્ગ હતા, ઝંડા લાગેલા હતા.
તે વનખંડ અનેક રથો, વાહનો, ડોળીઓ તથા પાલખીઓને રાખવા માટે ઉપયુક્ત અને વિસ્તીર્ણ ભૂમિયુક્ત હતું. આ પ્રકારે તે વનખંડ રમણીય, મનોરમ, દર્શનીય, અભિરૂપ તથા પ્રતિરૂપ હતું. ૦ કોણિકની ચંપાનગરીમાં વનખંડમાં અશોકવૃક્ષ :
(આગમોમાં અનેક સ્થાને નગરી, ચૈત્ય, વનખંડની માફક અશોકવૃક્ષ (વૃક્ષ) માટે પણ નહી વેવાઈ” જેવો સંદર્ભ અપાય છે. તે અત્રે વર્ણવાએલ અશોકવૃક્ષ અનુસાર જાણવું).
ચંપાનગરીના વનખંડની ઠીક મધ્યભાગમાં એક વિશાળ અને સુંદર અશોક વૃક્ષ હતા. તેના મૂળીયા ડાભ અને બીજા પ્રકારના તૃણોથી વિશુદ્ધ હતા. તે વૃક્ષ ઉત્તમ મૂળ – થાવત્ – રમણીય, દર્શનીય, અભિરૂપ તથા પ્રતિરૂપ હતું. તે ઉત્તમ અશોકવૃક્ષ તિલક, લકુચ, ક્ષત્રોપ, શિરીષ, સપ્તપર્ણ, દધિપર્ણ, લોધ્ર, ધવ, ચંદન, અર્જુન, નીપ, કટુજ, કદંબ, સવ્ય, પનસ, દાડમ, શાલ, તાલ, તમાલ, પ્રિયક, પ્રિયંગુ, પરોપગ, રાજવૃક્ષ, નંદિવૃક્ષ આદિ અનેક અન્ય વૃક્ષોથી ચારે તરફથી ઘેરાયેલું હતું.
તે તિલક, લકુચ – ચાવતું – નંદિવૃક્ષ આ સર્વે વૃક્ષોના મૂળ ડાભ તથા બીજા પ્રકારના તૃણોથી વિશુદ્ધ હતી. તેના મૂળ, કંદ આદિ દશે અંગ ઉત્તમ પ્રકારના હતા. આ રીતે તે વૃક્ષ રમણીય, મનોરમ, દર્શનીય, અભિરૂપ તથા પ્રતિરૂપ હતું. તે તિલક, નંદિવૃક્ષ આદિ વૃક્ષો અન્ય ઘણી જ પઘલતા, નાગલતા, અશોકલતા, ચંપકલતા, સહકારલતા, પીલુકલતા, વાસંતીલતા તથા અતિમુક્તલતાઓથી ચારે તરફથી ઘેરાયેલા હતા. તે લતાઓ સર્વ ઋતુઓમાં ફળતી હતી – યાવત્ – તે રમણીય, મનોરમ, દર્શનીય, અભિરૂપ તથા પ્રતિરૂપ હતી. ૦ પૃથ્વીશિલાપટ્ટક વર્ણન :
તે અશોકવૃક્ષની નીચે, તેના તળીયાની કંઈક નજીક એક મોટો પૃથ્વીશિલાપટ્ટક હતો, તેની લંબાઈ, પહોળાઈ તથા ઊંચાઈ સમુચિત પ્રમાણમાં હતી. તે કાળો હતો. તે અંજન, બાદલ, કૃપાણ, નીલકમલ, બલરામનું વસ્ત્ર, આકાશ, વાળ, કાજલની કોટડી, ખંજન પક્ષી, ભેંસના શીંગ, રિઝક રત્ન, જાંબુના ફળ, બીજક, સનના ફૂલના ડંઠલ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org