________________
૩૬
પ્રેમલિદાન
હતો. ૧૮૧૫માં બોર્ડે મુકામે તે રૉયલિસ્ટ (રાજા-પક્ષી) પણ બન્યો હતો. તેનું જીવન એટલે એક પછી એક આવતાં ગ્રહણોની હારમાળા દેખાવું ને અલોપ થવું; તથા ફરી પાછા દેખાવું.
તે બહુ કુશળ અને પ્રતિભાવાન બદમાશ હતો. તેને તુર્ક ભાષા આવડતી હતી. ત્રિપોલીના થાલેબને ત્યાં તે ગુલામ તરીકે હતો ત્યારે ચાબુકો ખાઈ ખાઈને તે તુર્ક ભાષા શીખ્યો હતી. તે મસ્જિદો આગળ જઈને લાકડાંનાં પાટિયાં ઉપર કે ઊંટનાં ખભાના થાપાનાં હાડકાં ઉપર લખેલ કુરાનની આયાતોનો પાઠ કરી આવતો. ટૂંકમાં, તે એક અંગ ભાગેડુ હતો, અને સારુંનરસું કોઈ પણ કામ કરવાને માટે તૈયાર હતો.
તે ખડખડાટ હસી પડે, ત્યારે સાથે સાથે પોતાની ભમરો ચડાવતો. દેખી તે આનંદી તથા માયાળુ હતો; પણ તેના ઉચ્ચારેલા શબ્દોને તેનો ચહેરો જૂઠા પાડતો. તેનાં નસકોરાં જંગલી જાનવર જેવાં પહોળાં હતાં. આંખોને ખૂણે તેને ઘણી કરચલીઓ હતી, જેમાં બધી જાતના વાં વિચારો જમા થઈ રહેતા. તે કરચલીઓ જ તેના સાચા સ્વભાવને તથ રખવાની ચાવીરૂપ હતા. તેના ચપટા જેવા પગ ગીધના પંજા જેવા ગતા. તેની ખોપરી ટોચ આગળ નીચી નમેલી હતી અને લમણાઓ તરફ પહોળી. તેના બેડોળ કાન ઉપર વાળના ગુચ્છા હતા, જે જાણે ઢંઢેરો પીટતા કે, ‘અંદર રહેલા જાનવર સાથે વાત ન કરતા.’
એક દિવસ અચાનક માલૂમ પડયું કે, રે તે ગ્યર્નસીમાંથી અલોપ
થયો છે.
લેથિયરીનો ભાગીદાર ભાગી ગયો હતો અને ભાગીદારની તિજોરીને ખાલી કરતો ગયો હતો.
અલબત્ત, એ સહિયારી તિજોરીમાં ૨ તેના પૈસા પણ હતા એમ કહેવાય; પણ લેથિયરીના ભાગના પચાસ હજાર ફ઼ાંક પણ હતા !
લેથિયરીએ કિનારા ઉપરના વેપારમાં અને જહાજી-સુતાર તરીકેના ધંધામાં ચાલીસ વર્ષ દરમ્યાન પોતાનાં પરિશ્રમ અને પ્રમાણિકતાથી એક લાખ ફ઼ાંક ભેગા કર્યા હતા રૅ તે તેમાંથી અર્ધી રકમ પડાવી ગયો હતો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
