Page Text
________________
પ્રશ્ન - ૨૭ :- અપ્રત્યા માન કરતાં અપ્રત્યા, ક્રોધને દલિક વિશેષાધિક મળે છે એમાં પ્રકૃતિવિશેષતાને હેતુ કહેલ છે. આ પ્રકૃતિવિશેષતા શું છે? ઉત્તર – ૨૭ :- બંધાતા રસમાં આધિક્ય એ એક પ્રકારની પ્રકૃતિવિશેષતા છે જે પ્રાપ્ત દલિકનું અસંખ્યમા ભાગે આધિક્ય કરે છે. અપ્રત્યા માનનો ઉત્કૃષ્ટ રસ જેટલો બંધાય છે એના કરતાં અપ્રત્યા, ક્રોધનો ઉત્કૃષ્ટ રસ વિશેષાધિક બંધાય છે. જેમ સ્થિતિ અધિક બંધાતી હોય તો દલિક અધિક મળે છે તેમ સમાનસ્થિતિબંધ હોવા છતાં, રસ અધિક બંધાતો હોય તો પણ દલિક અધિક મળે છે.
કષાયમોહનીયમાં ઉફ્ટ રસનો ક્રમ અપ્રત્યા માન-ક્રોધ-માયા-લોભ, પ્રત્યા માન-ક્રોધ-માયા-લોભ, અનંતા માન- ક્રોધ-માયા-લોભ, મિથ્યાત્વ... આ રીતે છે, એટલે આ બધાનો બંધ થતો હોય ત્યારે આક્રમમાં વિશેષાધિક-વિશેષાધિક દલિકો મળે છે. શેષ પ્રકૃતિઓને દેશઘાતી હોવાથી અનંતગુણ દલિક મળે છે. એમાં પણ જુગુ, ભય, શોક, અરતિ અને નપું. વેદ આ ક્રમે ઉત્કૃષ્ટ સબંધ છે અને આ જ કમે પ્રદેશવહેંચણી છે. શોક-અરતિ અને નપું. વેદના સ્થાને હાસ્ય-રતિ અને સ્ત્રીવેદ બંધાતા હોય તો પણ આ જ ક્રમે અધિક અધિક દલિક મળે છે. તેથી શોક અને હાસ્યને પરસ્પર તુલ્ય દલિક મળે છે. એમ અરતિ અને રતિને તેમજ નપું. વેદ અને સ્ત્રીવેદને પરસ્પર તુલ્ય-તુલ્ય દલિક મળે છે. સમાનસંખ્યકપ્રકૃતિબંધકાળે પુરુષવેદને પણનપુંસકવેદ જેટલું જ દલિક મળે છે. પણ એ એનું ઉત્કૃષ્ટ દલિક હોતું નથી. ૪ સંજય૦ અને પુરુષવેદમાં કેટલી પ્રવૃતિઓ બંધાય છે એ ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશમાં ભાગ ભજવી જાય છે...મોહનીયના પાંચ પ્રકૃતિના બંધકાળે પુરુષવેદન, ૪ ના બંધકાળસંજવ૦ ક્રોધને એમ ક્રમશ: ૩, ૨, ૧ ના બંધકાળે સંજવલન માન, માયા, લોભને ઉત્કૃષ્ટ દલિક મળે છે. પણ પુરુષવેદ એ નોકવાય છે અને ૪ સંજવલન એ કષાયમોહનીય છે. એટલે પહેલાં એ બે ભાગ પડી જાય છે, અને પછી કષાયમોહનીયના ભાગે આવેલ દલિકના ૪ ભાગ પડે છે. એટલે ૫ પ્રવૃતિઓ બંધાતી હોવા છતાં પુવેદના ભાગે લગભગ ૧/૨ દલિક આવે છે. જ્યારે સંજવલન ક્રોધાદિના ભાગે કમશ: V૪,૪૩,Vર અને સંપૂર્ણ દલિક આવે છે. વળી તથા સ્વભાવે જ નોષાય કરતાં ક્યાયને તેમ જ દ્વિવિધબંધકાળે માયા કરતાં લોભને અધિક દલિક મળે છે. એટલે પુરુષવેદ તેમજ સંજવલન માયાને અડધા કરતાં કંઇક ઓછું દલિક મળે છે, અને તેમાંય પુરુષવેદ કરતાં સંજવલન માયાને કંઇક વધુ દલિક
૨૪
બંધનકરણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004979 |
| Book Title | Karm Prakruti Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Jain Shwetambar Murtipujak Sangh Mumbai |
| Publication Year | |
| Total Pages | 210 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |