________________
૯૦
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે
કદમ પણ ચાલવાનું હોય તો દૃષ્ટિ પથ પર મંડાઈ જ જાય. તે પણ ધુંસરી પ્રમાણ જ મંડાય.. વાતો વગેરે ન જ થાય... અત્યાર સુધી જિન વચનોના બળે આવું બધું કરવું પડતું હતું.... હવે કરવું નથી પડતું.. સહજ રીતે થઈ જાય છે. આ અસંગાનુષ્ઠાન છે.
આ અસંગાનુષ્ઠાનને યોગવિંશિકાની અઢારમી ગાથામાં “અનાલંબન યોગ' તરીકે જણાવેલ છે. વળી એ જ ગ્રન્થમાં, અરૂપી પરમાત્મ સ્વરૂપ આલંબનના કેવલજ્ઞાન વગેરે ગુણોની સમાપત્તિને અનાલંબન યોગ તરીકે જણાવેલ છે. એટલે જણાય છે કે અનાલંબનયોગ એ અસંગાનુષ્ઠાન છે ને એ સમાપત્તિ છે. એટલે ક્રમ આ થયો કે આશાના આદરથી વચનાનુષ્ઠાન. અને વચનાનુષ્ઠાનથી “સમાપત્તિ' એવા અઘરનામ વાળું અસંગાનુષ્ઠાન. માટે આજ્ઞાનો આદર ખૂબ મહત્ત્વનો છે એ સ્પષ્ટ છે.
તપ વગેરે જે ધર્મ અનુષ્ઠાનમાં આજ્ઞાનો આદર ભળેલો હોતો નથી એનું આવું પ્રકૃષ્ટ ફળ મળતું નથી. કારણકે એમાં ભગવાનના વચનોને આગળ કરાતા ન હોવાથી ભગવાન્ હૃદયસ્થ થતા નથી. ને ભગવાન્ હૃદયસ્થ થતા નથી માટે સમાપત્તિ થતી નથી. સમાપત્તિ થતી નથી એનો અર્થ જ સમ્યક્તાદિ ગુણપુરુષ સ્વરૂપ યોગીની માતા હાજર ન હોવાથી સમ્યકત્વાદિ ગુણોનો જન્મ થતો નથી કે અસંગાનુષ્ઠાન સર્જાતું નથી.
અહીં એ સમજવા જેવું છે કે શાસ્ત્રવચનો પરથી થતો બોધ શ્રુતજ્ઞાન, ચિન્તાજ્ઞાન અને ભાવનાજ્ઞાન.... આ ત્રણ પ્રકારે થઈ શકે છે. (આ ત્રણેનું સ્વરૂપ આગળ વિચારીશું). આમાંના ત્રીજા ભાવનામય જ્ઞાનમાં બધી જ ક્રિયાઓ ગૌણ ને જિનવચન જ મુખ્ય ભાસે છે. આવા કથનના અનુસંધાનમાં ગ્રન્થકારે આજ્ઞાના આદરની વાત કરી છે. એટલે પ્રસ્તુતમાં જે આજ્ઞાના આદરને સમાપત્તિ સ્વરૂપ પ્રકૃષ્ટફળ લાવી આપનાર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
